Actieve veiligheid is een term die wordt gebruikt voor alle technische systemen en constructies die aanwezig zijn in en rond een voertuig of machine met het doel: het voorkomen van letsel en ongevallen. Passieve veiligheid verschilt met actieve veiligheid omdat passieve veiligheid gericht is op het beperken van de schadelijke gevolgen tijdens een ongeval. Met name in de voertuigindustrie is actieve veiligheid een zeer bekende term. Actieve veiligheid wordt echter ook toegepast bij machines.
Voorbeelden van actieve veiligheid
Als men het heeft over actieve veiligheid bij auto’s en bedrijfswagens heeft men het meestal over een enorme diversiteit aan technieken en systemen die geïntegreerd kunnen zijn in auto’s. Zo zijn bijvoorbeeld de banden, wielophanging en vering belangrijk voor de wegligging van het voertuig. Dit heeft invloed op de veiligheid omdat het contact met de weg van groot belang is. Ook het remsysteem is belangrijk, systemen zoals rembekrachtiging, gescheiden remsysteem en antiblokkeersysteem (ABS) zorgen er voor dat de veiligheid wordt vergroot.
Ook een electronic stability program (ESP) vergroot de veiligheid evenals de stuurbekrachtiging. Verlichting zorgt er ook voor dat de veiligheid wordt verbetert en ongelukken worden voorkomen. Door een goede verlichting heeft de bestuurder een beter zicht op het omringende verkeer. Daarnaast is het voertuig ook voor de overige verkeersdeelnemers beter zichtbaar. Een derde remlicht zorgt er voor dat achteropkomende voertuigen goed kunnen zien dat de bestuurder op de rem trapt. Hierdoor kunnen andere weggebruikers tijdig anticiperen.
Ook bij motorfietsen wordt aandacht besteed aan actieve veiligheid. Ook hierbij is het integraal remsysteem belangrijk evenals het antiblokkeersysteem. Verder zijn spiegels belangrijk voor het zicht van de motorrijder. Verlichting is voor motorfietsen ook van groot belang, omdat het verhoudingsgewijs kleine voertuigen zijn op de weg. Daarom moeten ze goed zichtbaar zijn voor de overige weggebruikers. Verder kunnen motorfietsen ook worden uitgerust met een tyre-pressure monitoring system, een startbeveiliging, tractiecontrole en een slipkoppeling ter verbetering van de veiligheid.
Bij machines kunnen speciale veiligheidssystemen worden aangebracht met behulp van camera’s en sensors die kunnen zien of mensen in de buurt van scherpe of roterende machinedelen komen. De machine kan dan automatisch uitschakelen. Verder kunnen roterende of snijdende machinedelen worden afgeschermd met beschermkappen. Ook is het mogelijk om machines zo te ontwerpen dat ze met twee handen bediend moeten worden zodat mensen niet met één hand in de snijdende delen terecht kunnen komen.
Actieve veiligheid is geen garantie
Actieve veiligheid biedt geen garantie tegen ongelukken. Uiteindelijk zal de bestuurder of de machinebediener zelf een doorslaggevende rol spelen bij het reduceren van de kans op ongelukken. Veiligheid begint bij de mensen zelf. Zij dienen de machines en voertuigen veilig te gebruiken en regelmatig te onderhouden. Goed onderhoud zorgt er namelijk voor dat de kans op ongelukken klein blijft. Daarom is voor auto’s de Algemene Periodieke Keuring APK ingevoerd. Ook machines moeten regelmatig door een erkende instantie worden gekeurd. In Nederland dient men in bezit te zijn van een geldig rijbewijs en dienen machinebedieners van te voren goed geïnstrueerd te zijn over de werking van machines en de risico’s die daaraan verbonden zijn.