Graaiflatie is een term die wordt beruikt voor bedrijven, organisaties en personen die misbruik maken van de inflatie door de inflatie aan te wenden als reden om hun prijzen extra te verhogen om meer winst te behalen. Graaiflatie wordt steeds vaker gebruikt als beschuldigende uitdrukking richting bedrijven die de prijzen van hun producten en diensten omhoog brengen. Het is uiteraard heel begrijpelijk dat de afnemers van goederen en diensten een beeld vormen van de prijsverhogingen. Vooral wanneer deze afnemers weinig alternatieven hebben zullen ze zich gedwongen voelen om dieper in hun portemonnee te kijken. Inmiddels merken veel mensen de inflatie op bijna alle fronten. Nadat de energie duurder was geworden stegen de prijzen van boodschappen vrijwel meteen mee. Daarnaast zijn ook andere producten en diensten duurder geworden.
Producten en diensten duurder
Of je nu een installatiebedrijf inschakelt of een automonteur vrijwel alles is in prijs gestegen. De vraag is dan echter waarop deze prijsstijgingen zijn gebaseerd. Slechts een deel van de grondstoffen is maar duurder geworden. De oorlog in Oekraïne heeft wel een effect op bepaalde prijzen gehad zoals de prijs van zonnebloemolie maar het is onjuist om te beweren de Oekraïne de leverancier is van alle grondstoffen voor alle producten. Er zijn inmiddels ook graandeals gesloten en andere afspraken gemaakt waardoor Oekraïne toch een deel van haar producten kan verstrekken aan (Westerse) afnemers. Verder is duidelijk dat er ook veel andere leveranciers zijn gevonden wereldwijd. Hierbij kun je denken aan de levering van aardgas per schip.
Energie minder duur geworden
Dit lng transport vind op een hele effectieve manier plaats zodat duidelijk wordt dat er helemaal geen extra aardgas vanuit Rusland noodzakelijk is. Europa is minder afhankelijk van Rusland en kan meer op eigen benen staan op het gebied van fossiele brandstoffen. Een groot succes voor Europa dat zeker ook zijn effect zou moeten hebben in de energieprijzen. Aangezien de energieprijzen tijdens de oploop van de inflatie werden aangewend om de prijzen te verhogen zou er nu dus een omgekeerd effect moeten ontstaan. De energieprijzen gaan omlaag dus de prijzen van producten moeten ook omlaag gaan. Dit gebeurd echter nog maar op hele beperkte schaal. Supermarkten bieden wel kortingen aan maar deze kortingen volgen op behoorlijke prijsverhogingen. Zelfs als men de korting van de prijsverhoging aftrekt zou men volgens sommige bronnen nog teveel betalen.
Graaiflatie in Nederland
Graaiflatie zou daardoor zeker aan de orde kunnen zijn. Het is in Nederland vaak niet helemaal duidelijk hoe prijzen en prijsverhogingen tot stand komen. Ook zou men twijfels kunnen hebben bij de beperkte spaarrenteverhogingen terwijl de rente op hypotheken en andere leningen omhoog zijn gevlogen. Ook op dit gebied worden de consumenten achtergesteld. De berichtgeving die sommige economen hebben over het meevallen van graaiflatie zou men altijd in een breder perspectief moeten beoordelen. Kortom wat is de handelswijze van de organisaties die beweren dat de graaiflatie wel meevalt. Zo is op 21 mei 2023 een artikel verschenen van economen van de Rabobank waarin terughoudend is gereageerd op het bericht graaiflatie in Nederland.
Hogere prijzen en meer winst
Vorig jaar konden de prijsstijgingen in Nederland volgens deze economen wel meer dan twee procent lager uitvallen om de effecten van de kostenstijgingen op te vangen en toch de winstmarge op pijl te houden. De deskundigen durven echter niet expliciet te beweren dat er sprake is van graaiflatie. De Rabobank economen voegen er aan toe: “Het feit dat bedrijven hun marges hebben vergroot in tijden van hoge inflatie kan wijzen op een gebrek aan concurrentie en het uitbuiten van marktmacht. Ook andere motieven kunnen een rol spelen in de relatief sterke prijsverhogingen”.