Cursussen worden in Nederland door verschillende instituten aangeboden. Met een cursus wordt over het algemeen een korte leerperiode of lesperiode bedoelt waarin een bepaald lesonderwerp wordt behandelt. Een cursus kan worden afgesloten met een toets, test of examen. Op basis hiervan wordt meestal een certificaat verstrekt. De waarde van het certificaat is verschillend en is afhankelijk van het niveau van de cursus, het instituut waar de cursus wordt gegeven en andere aspecten. Een cursus die wordt gegeven voor een lange duur wordt ook wel een leergang genoemd.
Cursist
Iemand die een cursus volgt wordt een cursist genoemd. Soms wordt de naam cursist ook wel gebruikt voor deelnemers aan volwassenenonderwijs. Dit is echter onjuist omdat mensen die een mbo-opleiding in volwassenenonderwijs deelnemers worden genoemd. Cursisten kunnen in verschillende leeftijdscategorieën vallen. Dit is onder andere afhankelijk van het niveau van de cursus
Niveau
Het niveau van een cursus kan verschillen. Er zijn cursussen op lbo, mbo en hbo niveau. Daarnaast zijn er ook nog cursussen op universitair of master-niveau. Het niveau van de cursus wordt meestal door de opleidingsinstelling bekend gemaakt bij de cursusomschrijving. Bij de cursusomschrijving wordt vaak ook duidelijk welke opleidingsrichting of vooropleiding een cursist nodig heeft.
Vooropleiding
Voor sommige cursussen is een bepaalde vooropleiding gewenst of zelfs noodzakelijk. Dit heeft niet alleen te maken met het niveau van de cursus. Een vooropleiding kan ook worden gewenst omdat de cursus in een bepaalde vakrichting wordt gehouden. Iemand dient daarvoor over een relevant kennisniveau over een bepaalde richting te beschikken. Iemand die bijvoorbeeld een technische cursus wil volgen op het gebied van elektrotechniek moet daarvoor meestal aantoonbaar over elektrotechnische kennis beschikken. Dit kan bijvoorbeeld worden aangetoond met een diploma van een opleiding elektrotechniek.
Cursuslocatie
Een cursus kan op verschillende locaties worden gehouden. Er zijn cursussen die thuis gevolgd kunnen worden via een computer in een digitale leeromgeving. Daarnaast zijn er cursussen die worden gehouden op opleidingsinstituten. Soms kiezen bedrijven er voor om cursussen te houden binnen het bedrijf. Deze keuze kan een bedrijf maken op basis van kostenbesparing en uit logistieke overwegingen. De werknemers die de cursus moeten volgen hoeven dan niet elders de cursus te volgen. Dit spaart reiskosten en daarnaast hoeft de opleidingsinstelling niet te worden betaald voor het gebruik van hun ruimte.
Bij een technische cursus of een veiligheidscursus is het soms ook uit praktische overwegingen verstandig om een cursus binnen het bedrijf te volgen. Dan kan namelijk gebruik worden gemaakt van de gereedschappen en apparatuur van het bedrijf. In dat geval gaat een opleider of trainer naar het bedrijf toe en maakt hij of zij gebruik van de middelen van het bedrijf.
Praktijk
In sommige gevallen moet ook in de praktijk geoefend worden. Hiervoor worden dan praktijklessen gegeven aan de cursist. Deze praktijklessen worden in een praktijkruimte gegeven op de werkplek of in een praktijkruimte van een opleidingsinstituut. In de praktijkruimte worden werkzaamheden en vaardigheden aangeleerd en praktijksituaties nagebootst. Voorbeelden van praktijklessen en praktijkcursussen zijn lassen, EHBO, veilig hijsen en veilig werken met een vorkheftruck.