Sommige mensen denken dat ze giftige stoffen wel kunnen ruiken en daardoor tijdig actie kunnen ondernemen zodra men de stof doormiddel van reuk kan waarnemen. Dit is echter een onterechte aanname. Er zijn verschillende stoffen die men niet doormiddel van reuk kan waarnemen zoals koolzuurgas, koolstofmonoxide en stikstof. Er zijn ook nog andere stoffen die eigenschappen hebben die er voor zorgen dat men niet op reukwaarneming moet vertrouwen.
Pas ruikbaar boven de grenswaarde
Verder is het bekend dat sommige giftige stoffen pas geroken kunnen worden als de aanwezigheid van de stof al ruim boven de grenswaarde is. De grenswaarde werd voorheen ook wel MAC-waarde genoemd (Maximaal Aanvaarde Concentratie) en is de concentratie die een volwassen man kan verdragen van een bepaald gif zonder gezondheidsklachten te krijgen. Als een stof dus ruim boven de grenswaarde komt brengt de stof schade toe aan het lichaam van de mens. Giftige stoffen die pas geroken kunnen worden als de concentratie ruim boven de grenswaarde ligt kunnen zeer gevaarlijk zijn wanneer men alleen op reukwaarneming vertrouwd.
Gevaarlijke stoffen die juist lekker ruiken
Er zijn ook gevaarlijke stoffen die juist een lekkere geur verspreiden. De aangename geur kan er voor zorgen dat mensen denken dat de giftige stof niet gevaarlijk is maar het tegendeel is waar. Aceton, aromaten zoals benzeen en alcoholen kunnen heel lekker ruiken maar kunnen een (groot) gevaar voor de gezondheid veroorzaken bij inademing. Dit is uiteraard afhankelijk van de duur van de blootstelling en de concentratie van de stof.
Stoffen die alleen bij lage concentratie geroken kunnen worden
Er zijn ook stoffen die alleen bij een lage concentratie waarneembaar zijn. De concentratie van een stof wordt aangegeven in parts per million en aangeduid met ppm. Stoffen die al bij een lage ppm gevaarlijk zijn behoren tot de gevaarlijkste stoffen die er bestaan. H2S is zo’n gevaarlijke stof. Deze stof is echter slechts bij 0,1 ppm tot ongeveer 5,0 ppm merkbaar voor de menselijke reukzin. Mensen merken de aanwezigheid van H2S door de geur die lijkt op die van rotte eieren.
Wordt de concentratie hoger dan ruikt met H2S niet meer en is de stof nog gevaarlijker voor de gezondheid. Vanaf 100 ppm worden de klachten ernstig levensbedreigend. Men kan H2S dan al lang niet meer ruiken maar de reactie zijn hevig. Ademhaling gaat moeilijk en men krijgt last van slijmvorming en de ademhalingsorganen gaan irriteren. Als men langdurig met deze concentratie H2S in aanraking komt zal men sterven. Bij een hogere concentratie zal men nog eerder sterven.
Risico Inventarisatie en Evaluatie
Bedrijven zijn volgens de Arbowetgeving verplicht om er alles aan te doen om de werkplek voor werknemers zo veilig mogelijk te maken. Daarom moeten werkgevers een Arbobeleid opstellen en in de praktijk hanteren. Daarbij behoort als verplicht onderdeel de Risico Inventarisatie en Evaluatie die ook wel wordt afgekort met RI&E. Bedrijven moeten onderzoeken welke giftige stoffen aanwezig zijn en moeten de risico’s van deze giftige stoffen beperken. Dit kan door bronbestrijding door bijvoorbeeld het gif te verwijderen van de werkplek. Als bronbestrijding niet mogelijk is zal men beheersmaatregelen moeten nemen waaronder technische maatregelen door gif alleen in gesloten systemen te gebruiken maar ook het verstrekken van persoonlijke beschermingsmiddelen.
Gebruik meetinstrumenten!
de aanwezigheid en de concentratie van een giftige stof kan lang niet altijd bepaald worden door de reukwaarneming van een mens. Daarnaast verschilt het reukvermogen van mensen onderling vaak. Daarom kan men het beste gebruik maken van speciale meetinstrumenten die de aanwezigheid van giftige stoffen kunnen meten in de atmosfeer. De bekende koolstofmonoxidemelder is daarvan een bekend voorbeeld. Ook is er een persoonlijke explosiemeter waarmee gemeten kan worden of er explosieve mengsels in de atmosfeer aanwezig zijn. Dit zijn slechts een paar voorbeelden. Er zijn veel meer meetinstrumenten voor giftige stoffen. Deze meetinstrumenten moeten gekoppeld worden aan een duidelijk alarm. Daarnaast moeten werknemers duidelijke instructies ontvangen over hoe de meters gebruikt moeten worden en wat voor veiligheidsmaatregelen ze moeten treffen als er een alarm afgaat.