Een bovenloopkraan is een kraan die wordt gebruikt voor het hijsen en verplaatsen van lasten in de lengte en breedte van een werkplaats. Een bovenloopkraan rijdt over draagbalken die binnen een loods of werkplaats zijn aangebracht. Hierbij wordt gebruik gemaakt van twee rails die over de lengte zijn aangebracht op de consoles. De kraan verplaatst zich over deze rails, die ook wel de kraanbaan wordt genoemd.
Bovenloopkranen worden over het algemeen elektrisch bediend. Alleen klein oude bovenloopkranen worden soms nog handmatig bediend met behulp van een ketting. De bovenloopkraan is een kraan die veel in de industrie wordt gebruikt. Deze kraan zijn er in twee verschillende varianten: de kokerligger en de profielligger. Daarnaast zijn er enkelligger bovenloopkranen en dubbelligger bovenloopkranen. Een dubbelligger bovenloopkraan, heeft zoals de naam doet vermoeden, twee liggers die zich over de rails bewegen. De kraan bevind zich tussen deze twee liggers in. De enkelligger bovenloopkraan heeft slechts 1 enkele ligger die zich over de rails beweegt. De kraan is onder deze enkelligger bevestigd.
Veilig hijsen
Met bovenloopkranen kunnen zware lasten worden verplaatst van 5 tot enkele tientallen tonnen. Het tonnage wat met een bovenloopkraan kan worden verplaatst staat vaak met grote letters op de kraan vermeld. Aan het verplaatsen van zware lasten zijn risico’s verbonden. Als een zware last ongecontroleerd naar beneden komt kunnen er ernstige ongelukken ontstaan en kunnen mensen gewond raken of erger. Daarnaast kunnen machines en andere materialen worden beschadigd. Om die redenen moeten kranen en de kettingen die gebruikt worden voor het bevestigen, hijsen en verplaatsen van lasten periodiek worden gekeurd. Daarnaast dienen werknemers die bovenloopkranen gebruiken goed geïnstrueerd te worden. Hiervoor worden opleidingen aangeboden zoals veilig hijsen, veilig hijsen en heffen of veilig verplaatsen van lasten.