Veilig hijsen: een aantal richtlijnen

Als men lasten gaat verplaatsen doormiddel van hijswerktuigen zoals kranen zal men een aantal veiligheidsrichtlijnen in acht moeten nemen. De belangrijkste factoren zijn de mens en het hijgereedschap oftewel de hijswerktuigen. De mens in dit geval de kraanmachinist zal over de benodigde kennis en ervaring moeten beschikken om een kraan veilig te kunnen bedienen. De kraanmachinist moet over hijsbewijs beschikken of een certificaat voor veilig hijsen. Er zijn een aantal algemene veiligheidsaspecten die hieronder in een paar alinea’s zijn geschreven.

Kraanmachinist en aanpikkelateur
Ook de aanpikkelateur die de lasten daadwerkelijk aan de hijsbanden, haken en andere bevestigingsmaterialen van de kraan moet bevestigen zal over de nodige ervaring moeten beschikken. Het aanslaan van lasten is niet eenvoudig. Naast kennis en ervaring moeten de kraanmachinisten en de aanpikkelateurs ook tijdens hun werk hun aandacht goed bij hun werk houden en de veiligheidsinstructies goed opvolgen. Dit houdt ook in dat de aanpikkelateur en de kraanmachinist fysiek en psychisch in staat moeten zijn om het werk veilig en goed uit te kunnen voeren.

Hijswerktuig
Ook het hijsmiddel of hijswerktuig  dient veilig en constructief stevig te zijn. Dit houdt in dat deze werktuigen jaarlijks gekeurd moeten worden door een erkende instantie. Bovendien zal de kraanmachinist dagelijks zelf ook zo verantwoordelijk met zijn of haar werk om moeten gaan dat er regelmatig zelfstandig controles worden gedaan. De kraanmachinist kan in het zogenaamde kraanboek lezen om wat voor soort kraan het gaat, van welk type deze is en welke datum de kraan voor het laatst gekeurd is.

Daarnaast zijn ook de certificaten van de hijskabels van groot belang evenals de certificaten van het kettingwerk als daarvan gebruik wordt gemaakt. Als al deze onderdelen van de hijsinstallatie technisch deugdelijk en veilig zijn kan men met in achtneming van nog een aantal algemene veiligheidsrichtlijnen met het hijsen beginnen. De algemene veiligheidsrichtlijnen zijn in de volgende alinea benoemd en hebben onder andere te maken met de wind en de ondergrond.

Algemene veiligheidsrichtlijnen voor veilig hijsen
Naast de werknemers en de werktuigen zijn ook een aantal algemene aspecten van belang als men gaat hijsen met een hijswerktuig. We noemen de volgende richtlijnen:

  • Hijs nooit meer gewicht dan de toegelaten veilige werkbelasting. Dit wordt ion het Engels ook wel Safety Working Load genoemd en afgekort met SWL.
  • Grote lasten moet men op meerdere punten aanslaan en er voor zorgen dat de last in balans hangt.
  • Als men gebruik maakt van een haak dan moet deze niet op de punt worden belast.
  • Gebruik het juiste hijsgereedschap voor de last.
  • Zorg voor een vlakke, stabiele ondergrond als men de kraan gaat afstempelen of neerzetten. De ondergrond moet niet grote oneffenheden bevatten als men er een stempel op aanbrengt. De druk van de kraan wordt doormiddel van de kraan op de ondergrond overgebracht. Als deze ondergrond zacht of drassig is kan dat er voor zorgen dat de kraan wegzakt wat een groot gevaar oplevert voor de omgeving.
  • Het weer is een belangrijke factor die van invloed kan zijn op het hijsen van lasten. Met name de wind is hierbij van belang. Boven windkracht 6 mag men bijvoorbeeld niet meer hijsen omdat de windkracht dan te groot is en er voor zorgt dat de last niet meer stabiel in de kraan hangt.
  • De aanpikkelateur moet de last op de juiste wijze aanslaan en daarvoor goedgekeurd hijsmateriaal gebruiken.
  • De aanpikkelateur en de kraanmachinist dienen een goed contact met elkaar te hebben doormiddel van communicatieapparatuur in combinatie met gebaren. In het laatste geval is het belangrijk dat de kraanmachinist en de aanpikkelateur elkaar zien. Dit is wel de aanbeveling maar in de praktijk helaas niet altijd mogelijk. Dan zal men zeker een goede manier van communiceren moeten hanteren doormiddel van een telefoonverbinding, walkietalkies of portofoons.
  • Er mag maar één persoon met de machinist communiceren. Dit is meestal de aanpikkelateur.
  • Voordat man gaat beginnen met hijsen moeten de aanpikkelateur en de kraanmachinist goed van elkaar weten wat met bepaalde armseinen wordt bedoelt.
  • Zorg binnen de draaicirkel van een kraan geen mensen werken die daar niets te zoeken hebben.
  • Maak geen last vast buiten de draaicirkel van de kraan. Als dat gebeurd zal de last zodra deze van de grond getild is gaan slingeren en een groot gevaar opleveren.
  • Zowel de machinist van de kraan, de aanpikkelateur en het overige personeel zal de benodigde en voorgeschreven persoonlijke beschermingsmiddelen moeten dragen.
  • Het hijsgereedschap dient uiteraard jaarlijks gekeurd te worden maar ook dagelijks dient er een extra visuele controle te worden gedaan waarmee de kraanmachinist of de aanpikkelateur controleert of het hijsgereedschap veilig gebruikt kan worden.
  • De laatste veiligheidsrichtlijn is een hele belangrijke: ga nooit onder een last staan die opgehesen wordt. Het grootste risico is namelijk dat mensen worden getroffen door vallende lasten.

Zoals je leest zijn voor zowel de mens als het werktuig een cruciale rol weggelegd met betrekking tot de veiligheid. Ook de omgeving en arbeidsomstandigheden zijn onlosmakelijk verbonden met de veiligheid. In een Risico Inventarisatie en Evaluatie besteed een bedrijf aandacht aan alle aspecten die een gevaar (kunnen) vormen op de werkplek. De Risico Inventarisatie en Evaluatie dient ook voorzien te zijn van een plan van aanpak waarmee de risico’s op de werkplek worden aangepakt. Daaruit vloeien verschillende maatregelen voort zoals bronbestrijding maar ook beheersmaatregelen zoals persoonlijke beschermingsmiddelen en duidelijke werkinstructies. Uiteindelijk zullen zowel de werkgever en de werknemer hun verantwoordelijkheid moeten nemen met betrekking tot veilig werken en dus ook veilig hijsen.