Een mechanisme is een samengestelde constructie die meerdere beweegbare onderdelen bevat die onderling met elkaar verbonden. Doormiddel van een mechanisme kan iets in werking worden gebracht. Er kan als het ware een bepaalde beweging plaatsvinden. Een mechanische bevat meerdere beweegbare onderdelen maar wordt wel als één geheel beschouwd. De onderdelen van een mechanisme zijn vaak heel verschillend en de manier waarop de onderdelen bewogen kunnen worden is afhankelijk van de soort verbindingstechnieken die zijn toegepast. Zo kan er sprake zijn van veringen, scharnieren en geleidingen. In tegenstelling tot een machine heeft een mechanisme geen aandrijving. Een mechanisme is daarom in de praktijk vaak een eenvoudige constructie ten opzichte van een machine.
Toepassingen van een mechanisme
Mechanismen worden op verschillende manieren toegepast. Als je denkt aan een scharnierend mechanisme dan is een bekend bijvoorbeeld de vouwstoel of een uitklapbaar raam. Ook kleine voertuigen zoals een opvouwbare step of vouwfiets bevatten een uitklapbaar/ scharnierend mechanisme. Deze variant van mechanisme worden ook wel standenmechanismen genoemd.
De toepassing van mechanisme is breed en komt ook voor bij het omzetten van een bepaalde beweging zodat er een bewegingspatroon ontstaat. Hierbij kun je denken aan een roterende beweging van een krukas waarbij de zuigers zich in de cilinder heen en weer bewegen. De zuigers kunnen dan worden beschouwd als een mechanisme want deze maken voortdurend dezelfde gewenste beweging in de cilinder. In dit geval is de zuiger op de krukas een mechanisme dat een onderdeel vormt van de aandrijftechniek van een voertuig. Ook ruitenwissers zijn een voorbeeld van een mechanisme dat op een bepaalde manier een beweging uitvoert.
Geleidingsmechanismen komen ook voor. Hierbij kun je denken aan een verstekzaagmachine waarbij de zaag in een bepaalde hoek wordt geplaatst en tijdens het zagen wordt geleid zodat de zaag niet verplaatst kan worden. In de pneumatica / pneumatiek maakt men ook gebruik van geleidingsmechanismen zoals een enkel werkende of dubbelwerkende pneumatische cilinder. Een dubbelwerkende pneumatische cilinder heeft een cilinderstang die heen en weer kan bewegen. Daarbij wordt de cilinderstang geleid in een buis (cilinder) waardoor de beweging gestuurd wordt.
Samenvatting over mechanisme
Een mechanisme is in de meeste gevallen een veel eenvoudiger constructie dan een machine. Echter bevat een mechanisme net als een machine beweegbare delen. Deze beweegbare beweegbare delen kunnen in een machine worden geplaatst. Hierbij kun je denken aan een zuiger in een cilinder. Daarbij wordt de zuiger in de cilinder als een mechanisme beschouwd. Echter is dit mechanisme geplaatst in een machine namelijk een voertuig. Niet alle mechanismen worden in machines geplaatst. Een scharnierende stoel of deur zijn voorbeelden van mechanismen die geen onderdeel vormen van een machine.
Men maakt overigens in de techniek ook wel het onderscheid tussen mechanische en elektrotechnische appraten. Als men dit onderscheid maakt bedoelt men met mechanische apparaten werktuigen die niet elektrisch of elektronisch worden aangestuurd. Hierbij kun je denken aan perforator, nietmachine, step of fiets.