Een gereedschapswerktuig of machinegereedschap is een mechanisch werktuig dat een bewerking uitvoert waarmee traditioneel handgereedschap kan worden vervangen. Een gereedschapswerktuig bevat een aandrijfmechanisme waarmee de machine een bewerking uitvoert. Deze aandrijfmechanismen zijn door de jaren heen verder ontwikkeld. Zo werden de eerste gereedschapswerktuigen aangedreven door bijvoorbeeld wind en water. Door water kan bijvoorbeeld een schoepenrad in beweging worden gebracht zodat een mechanische bewerking kan worden uitgevoerd. Dat kan bijvoorbeeld ook door windkracht die druk uitoefent op een windmolen waardoor de molen gaat draaien en graan kan vermalen of een andere bewerking kan uitvoeren. Later werd er gebruik gemaakt van stoomdruk in stoommachines. Hierbij werd water verhit zodat het ging uitzetten in de vorm van stoom. De druk die hierbij ontstaat kan worden gebruikt om bijvoorbeeld een schoepenrad in beweging te brengen. Energiecentrales werken tot op de dag van vandaag nog op basis van dit principe.
Elektrische gereedschapswerktuigen
Tegenwoordig zijn veel gereedschapswerktuigen voorzien van een elektromotor. Deze elektromotor kan haar voeding krijgen via een wandcontactdoos (wisselstroom AC) of via een batterij of accu (gelijkstroom DC). Naast elektromotoren worden ook verbrandingsmotoren gebruikt en zelfs pneumatische aandrijvingen. Een gereedschapswerktuig is niet hetzelfde als een werktuigmachine. De benaming werktuigmachine wordt gebruikt voor diverse machines die materialen mechanisch kunnen bewerken maar voorzien zijn van een vast frame. Dat is niet het geval bij een gereedschapswerktuig. Een gereedschapswerktuig kan mee worden genomen.
Voorbeelden van gereedschapswerktuigen
Voorbeelden van gereedschapswerktuigen zijn:
- Schroefmachine / accutol
- Boorhamer
- Cirkelzaag
- Decoupeerzaag
- Drilboor
- Graveermachine
- Haakse slijper/ slijptol
- Kettingzaag
- Knipschaar
- Schuurmachine
- Powervijl
Bovenstaande gereedschapswerktuigen kunnen voorzien zijn van een snoer, batterijen of accu. In het verleden was het zo dat gereedschapswerktuigen die doormiddel van een stekker aangesloten konden worden op het energienet meer vermogen hadden. Tegenwoordig worden accu’s echter steeds sterker waardoor je bij het gebruik van een gereedschapswerktuig soms niet eens in de gate hebt of er voeding wordt geleverd doormiddel van een accu of doormiddel van netstroom.