Kalibreren met ‘Le Grand K’ wordt mogelijk geschiedenis in 2019

Le Grand K is de benaming voor een metalen blok van 1 kilo die in Parijs ligt en wordt gebruikt als uitgangspunt in de vergelijking van alle kilogrammen in de wereld. Het is goed mogelijk dat de status van Le Grand K na november 2018 verdwijnt. Op dinsdag 13 november 2018 wordt er in het Franse Versailles een conferentie gehouden waarin onder andere over de toekomst van Le Grand K wordt beslist. Tijdens de conferentie wordt namelijk gestemd over het huidige meetsysteem.

Kalibreren
Het vergelijken van meetsystemen ten opzichte van een vastgestelde eenheid noemt men ook wel kalibreren. Een voorbeeld van kalibreren is het testen van een weegschaal door een blok van precies 1 kilo er op te leggen. Als de weegschaal dan ook 1 kilo aangeeft dan is de weegschaal voor dit gewicht goed gekalibreerd. Daarvoor moet men echter wel een vergelijkingsgewicht hebben van precies 1 kilo. Het vergelijkingsgewicht dat hiervoor over het algemeen gebruikt wordt is Le Grand K.

Le Grand K
Op dit moment verwijzen alle kilo’s die worden gebruikt nog naar Le Grand K. Dit is een blok van een kilo en is gemaakt van platina-iridium. Het ligt opgeslagen in een zwaarbeveiligde kluis in de buurt van Parijs. Alle nationale kilogrammen worden met Le Grand K vergeleken. Dat is ook het geval met bijvoorbeeld de nationale kilogram in Nederland volgens Gert Rietveld van het Nederlands Metrologisch Instituut in Delft.
De heer Rietveld is lid van het Internationale Comité van Gewichten en Maten. Dit is een organisatie die er op toeziet dat eenheden zoals de meter, kilo en seconde op de juiste manier gebruikt worden. Volgens hem is Le Grand K “behoorlijk precies een kilogram”. Op basis van deze kilogram is een heel meetsysteem met basiseenheden gebaseerd. Dit meetsysteem is wettelijk bepaald. Toch is er uiteindelijk maar “één echte kilogram en dat is Le Grand K in Parijs.”

Vergelijken van kilo’s
Één heer in de veertig jaar worden de nationale kilogrammen van Nederland en van andere landen vergeleken met Le Grand K in Frankrijk. Volgens Rietveld gebeurd dit op een hele ouderwetse manier. Dat legt hij uit in het radioprogramma Nieuws & Co. De nationale kilo’s worden zorgvuldig verpakt en naar Frankrijk gebracht. In Frankrijk wordt Le Grand K uit de kluis gehaald. Dan wordt deze cilindervormige kilo zorgvuldig schoongemaakt en worden alle andere gewichten ermee vergeleken. Deze werkwijze kan in de toekomst verdwijnen als Le Grand K niet meer wordt erkend. Le Grand K is namelijk niet meer precies 1 kilo. Le Grand K is namelijk sinds de ingebruikname in 1889 enkele tientallen microgrammen lichter geworden. Als Le Grand K niet meer wordt gebruikt zal deze plaatsmaken voor de constante van Planck, vernoemd naar de natuurkundige Max Planck (1858-1947).