Zware metalen of zwaar metaal is een groep metalen. Deze metalen worden zwaar genoemd omdat ze een hoge atoommassa bevatten. Daarnaast worden metalen die zwaarder zijn dan ijzer ook zware metalen genoemd. Dit houdt in dat de soortelijke massa van een metaal groter moet zijn dan 4,0 of 5,0 g/cm3 om tot de zware metalen te behoren. Over het algemeen bedoelt men met zware metalen vooral de giftige metalen die onder de zware metalen vallen. De eigenschappen van metalen worden onderzocht door metallurgen. Het vakgebied dat hierbij hoort is metallurgie. De metallurgie valt onder de metaaltechniek. Zware metalen hebben specifieke eigenschappen. Hieronder wordt een omschrijving weergegeven van zware metalen.
Definitie van zware metalen
De omschrijving en definities van zware metalen zijn verschillend. Doormiddel van atoomnummers kan ook duidelijk worden gemaakt welke metalen onder zware metalen vallen. Hierbij worden nummers toegekend aan metalen. Elke metaalsoort heeft een eigen atoomnummer en kan daardoor gecategoriseerd worden. De categorie zware metalen loopt van atoomnummer 23 van het metaal vanadium tot en met atoomnummer 83 die staat voor het zware metaal bismuth. De (aard)alkalimetalen vallen niet onder de zware metalen. Alle metalen zijn giftig maar giftigheid van metalen verschilt onderling sterk. Door de eeuwen heen heeft de mensheid ontdekt welke metalen extra giftig zijn voor de mens en welke minder schade veroorzaken aan het menselijk lichaam. In de categorie zware metalen bevinden zich veel giftige metalen.
Toxische metalen
Er zijn verschillende zware metalen die giftig zijn. Deze metalen worden ook wel toxische zware metalen genoemd. Een aantal bekende toxische zware metalen zijn kwik, lood, cadmium, thallium, barium en bismuth. Metalen zijn toxisch omdat ze een ionische verbinding aangaan met andere elementen. Deze verbindingen gaan metalen onder andere aan met de elementen, zwavel, stikstof en zuurstof. Daarnaast gaan metalen een verbinding aan met koolstof. Vrijwel alles dat leeft bestaat voor een groot deel uit koolstof. De verbinding die metaal aangaat met koolstof wordt een organische verbinding genoemd.
Waarom zijn metalen giftig?
Metalen hebben het vermogen om een elektron aan te trekken en een elektron af te staan. Hierdoor kunnen metalen zich goed hechten aan de atomen of ionen van biomolekulen. De metalen kunnen de eigenschappen van atomen en ionen veranderen. Door deze mogelijkheid tot het veranderen van biomolekulen kunnen metalen de chemische processen in een lichaam verstoren. Het veranderen van de eigenschappen van de atomen en ionen van biomolekulen is over het algemeen schadelijk voor het lichaam. Daarom worden metalen als giftig beschouwd. Het contact tussen het menselijk lichaam en metalen is niet te voorkomen. De metalen hopen zich door de jaren heen langzaam op in het lichaam. Dit hoeft echter niet meteen tot ziekte of afwijkingen te leiden. De schadelijkheid van metalen verschilt. Daardoor verschilt ook de schade die de metalen aan het lichaam van een mens kunnen aanrichten. Met name zware metalen zijn zeer giftig.