Een open haard is een stookplaats of vuurplaats in een gebouw. Een open haard werd in het verleden vooral geplaatst als primaire verwarming van het desbetreffende gebouw. Daarnaast diende de open haard vaak ook om voedsel op te koken of om heet water te maken dat voor verschillende doeleinden kon worden gebruikt. Verder zorgt het vuur van een open haard voor verlichting en bevorderd de open haard de ventilatie in een gebouw als er gebruik wordt gemaakt van een schoorsteen.
Waaruit bestaat een open haard?
Een open haard heeft door de jaren heen een behoorlijke verandering ondergaan. Vroeger in de oudheid maakte men al gebruik van vuur. Meestal maakte men rondom het vuur een kring van stenen zodat de brandbare delen van een woning niet in vlammen zouden opgaan. Toen er echter meer gebruik werd gemaakt van gebakken stenen voor de bouw van woningen werden er ook schoorstenen gebouwd. Een open haard werd tegen de muur aan gebouwd onder de schoorsteen. Boven de haard werd een wijde kap geplaatst waardoor de rook kon worden afgevoerd. Boven een open haard is meestal een schouw aangebracht. Bij open haarden wordt meestal onderscheid gemaakt tussen inzethaarden en inbouwhaarden. Een Inbouwhaard wordt, zoals de naam al zegt, ingebouwd in een schouw. Een inzethaard wordt vaak geplaatst in een bestaande schouw. Dit bespaard veel sloop en metsel werk.
Er wordt een vuurplaat op de bodem geplaatst en daarnaast werd een haardplaat aangebracht die aan de achterkant van het vuur werd geplaatst. Deze haardplaat is meestal gemaakt van gietijzer. Vroeger werd n een open haard vaak ook een haardhaal bevestigd. Hieraan kon men een pot of een ketel hangen waarin men kon koken of water verwarmen. In een open haard werd vroeger vooral veel hout verstookt.
Tegenwoordig wordt er ook nog gebruik gemaakt van open haarden alleen veel minder. Daarnaast gebruikt men ook steeds vaker gashaarden. Hierin wordt gas verstookt in plaats van hout. Dat heeft als voordeel dat men niet hout hoeft te halen en op te slaan. Dat heeft een positief effect op het milieu, echter het verstoken van aardgas is ook niet milieuvriendelijk. Gashaarden en conventionele open haarden krijgen een steeds aantrekkelijker uiterlijk. Men plaatst deze haarden tegenwoordig niet meer als primaire verwarming. In plaats daarvan worden deze als secundaire verwarming gebruikt. De open haarden van tegenwoordig worden vooral voor de gezelligheid geplaatst. De haarden zijn aangebracht op een centraal punt in de woonkamer zodat men gezellig bij het haardvuur kan zitten. Er zijn veel rendabeler manieren om een woning te verwarmen dan een open haard. Een centrale verwarming is bijvoorbeeld veel gunstiger dan een open haard.
Rendement van een open haard
Het rendement van een open haard is zeer laag. Gemiddeld is het rendement van een open haard 10-15 % Het overige percentage (85 tot 90 %) van de warmte zal via de schoorsteen worden afgevoerd. Een open haard gebruikt ten opzichte van een kachel veel lucht. Daardoor is de temperatuur van het haardvuur vrij laag. Hierdoor is het niet mogelijk om zogenaamde ‘schone’ verbranding te realiseren. Een haardplaat kan er voor zorgen dat de verwarming doormiddel van een open haard wat kan verbeterd worden. De gietijzeren haardplaat neemt namelijk de warmte van het vuur van de open haard op en straalt deze vervolgens weer uit. een haardplaat kan de efficiëntie van de open haard verbeteren met maximaal 50 procent. De open haard blijft desondanks veel minder rendabel dan een centrale verwarming. Daarom wordt een open haard meestal achter wege gelaten of ter aanvulling voor een gezellige sfeer geplaatst.