Overwaarde is het verschil in geld tussen een hypothecaire lening en de actuele waarde van een woning. De overwaarde op een woning is geen vast bedrag en kan op basis van de ontwikkelingen in de woningmarkt en economie wisselen. Als de woningmarkt aantrekt en de koopkracht van potentiële woningkopers toeneemt is de kans groot dat er meer geld voor een woning betaald kan worden. De woningprijzen gaan dan omhoog. Daardoor ontstaat ook meer overwaarde op een woning. Er zijn echter nog meer situaties waardoor er meer overwaarde op een woning ontstaat.
Hoe ontstaat overwaarde op een woning?
Er zijn verschillende oorzaken die er voor kunnen zorgen dat er overwaarde op een woning ontstaat. Het is belangrijk om te weten dat overwaarde het verschil is tussen de hoogte van de hypotheek en de waarde van een woning op een bepaald moment. Als je dat in gedachten houdt zijn er drie verschillende situaties mogelijk. Namelijk stijging van de woningwaarde, extra aflossen op de hypotheek zodat de hypoteeksom lager wordt en het inbrengen van eigen geld. Al deze verschillende oorzaken van overwaarde worden in de onderstaande alinea’s toegelicht.
Overwaarde door stijging van de woningwaarde
De eerste situatie werd al in de inleiding genoemd namelijk een stijging van de woningwaarde. Een woning is dan voor een lager bedrag gekocht dan de actuele waarde van een woning op de woningmarkt. De stijging van de woningwaarde kan te maken hebben met vraag en aanbod op de woningmarkt. Ook kan de woning of de omgeving rondom de woningmarkt zijn veranderd waardoor de woningwaarde is gestegen.
Extra aflossen op de hypotheek
Door extra af te lossen op de hypotheek kan de overwaarde ook toe nemen. De hoogte van de hypotheekschuld daalt dan namelijk waardoor het verschil in de actuele hypotheeksom en de daadwerkelijke woningwaarde groter wordt. Het extra aflossen op een hypotheeksom is ook van belang als de woningwaarde daalt. Dan wordt namelijk de eventuele restschuld die kan ontstaan tijdens een (gedwongen) verkoop dalen. Als de woningwaarde stijgt kan men door het extra aflossen nog meer overwaarde realiseren en dat is weer gunstig als men bijvoorbeeld een nieuwe woning zou willen aanschaffen. Er ontstaat dan namelijk meer eigen geld.
Inbrengen eigen geld
Overwaarde op een woning kan men namelijk ook creëren door eigen geld in te brengen als men een woning koopt. In veel landen is het logisch maar in Nederland brachten veel mensen die een woning kochten niet of nauwelijks geld in. Een koopwoning was daardoor eigenlijk geen koopwoning maar een geleende woning waarbij de lening in feite de hypotheek was. Op zich kan dat wel maar als de hoogte van de hypotheek gelijk is als de hoogte van de woningwaarde op een bepaald moment maakt dat de financiële situatie ook kwetsbaar. Als de woningwaarde daalt en de hypotheeksom gelijk blijf kan een huis spreekwoordelijk ‘onder water’ komen te staan. Als men de woning dan verkoopt blijft men met een restschuld zitten. Dit kan worden voorkomen door een bepaald bedrag aan eigen geld in te brengen. Dan kan men de fluctuering in de woningwaarde opvangen. Als de woningwaarde toeneemt heeft men bovendien meer overwaarde.
Overwaarde tot slot
Overwaarde is geen vast staand gegeven. Daarom is het belangrijk om verstandig om te gaan met de overwaarde op een woning. Sommige financiële instellingen geven het ‘advies’ om de overwaarde te ‘verzilveren’ door een hogere hypotheek op een woning te nemen. Dit is lang niet altijd verstandig. Tijdens de economische crisis kwamen veel woningeigenaren in de problemen ze hadden hun woning op een piekmoment gekocht en moesten de woning verkopen toen de woningwaarde in een dal terecht kwam. Daardoor bleef een restschuld over die in sommige gevallen gedekt werd door de Nationale Hypotheekgarantie maar in veel gevallen ook niet. Daardoor werd de restschuld een financieel blok aan het been voor veel mensen die hun woning gedwongen moesten verkopen voor een lager bedrag. Ook bij de aanschaf van een nieuwe woning kan deze situatie voor problemen zorgen. Hypotheekverstrekkers worden door de wet en regelgeving steeds meer gecontroleerd en gestuurd op het verstrekken van veilige hypotheekproducten aan woningkopers. Dat zorgt er voor dat er vaak ook minder geleend kan worden voor de aanschaf van een woning. Daardoor wordt de woningkoper beter beschermd tegen financiële problemen maar kan ook de gemiddelde woningprijs dalen.