De overheid wil bedrijven stimuleren om werkzoekenden aan een baan te helpen. Met name langdurig werklozen worden doormiddel van verschillende stimuleringsmaatregelen ondersteund bij het vinden van een baan. Bedrijven die langdurig werklozen of oudere werkzoekenden in dienst willen nemen kunnen vaak rekenen op een financiële tegemoetkoming van de overheid. Van deze tegemoetkoming kan echter ook misbruik worden gemaakt.
Werk met behoud van uitkering
Een voorbeeld van een stimuleringsmaatregel is het werken met behoud van uitkering. Bedrijven kunnen onder bepaalde voorwaarden werknemers in dienst nemen op proefbasis. Dit houdt in dat een bedrijf niet meteen gebonden is aan loonkosten. In plaats daarvan kan een bedrijf werknemers die aan de criteria voldoen met behoud van uitkering aannemen. Dit is meestal voor de periode van 1 tot 2 maanden. Van de werkgever verwacht de overheid dan echter wel een verklaring dat het bedrijf de intentie heeft om de werknemer een contract aan te bieden voor een bepaalde of onbepaalde duur.
In de praktijk komt het echter ook regelmatig voor dat het contract niet wordt aangeboden omdat de werknemer toch aan het einde van de proefplaatsing niet goed genoeg blijkt te functioneren. De werknemer heeft dan in de periode van de proefplaatsing met behoud van uitkering gewerkt voor het bedrijf. Het bedrijf had in die periode een werknemer tegen uitzonderlijk lage kosten. Deze situatie is over het algemeen gunstig voor bedrijven en er bestaat dikwijls het vermoeden dat bedrijven misbruik maken van deze regels.
Verdringen op de arbeidsmarkt
Bedrijven kunnen er voor kiezen om via de proefplaatsing in een periode van 1 tot 2 maanden een kosteloze arbeidskracht in dienst te nemen. De garanties die ze daarvoor moeten bieden zijn gering en kunnen eigenlijk zonder nader onderzoek teniet worden gedaan. De proefplaatsing kan worden misbruikt. Dat is echter niet alleen nadelig voor de overheid en de desbetreffende arbeidskracht. Misbruik van de proefplaatsing zorgt ook voor verdringing op de arbeidsmarkt.
Een aantal bedrijven kiest er liever voor om iemand 1 tot 2 maanden kosteloos in dienst te nemen dan een nieuwe kracht een contract aan te bieden en loon te betalen. Hierdoor treed verdringing op in de arbeidsmarkt. Capabele krachten worden ‘verdrongen’ op de arbeidsmarkt door krachten die met behoud van uitkering een goedkope oplossing kunnen vormen voor een bedrijf. Ook de kracht die met behoud van uitkering werkt is dikwijls de dupe. Een aantal van deze mensen hoeft in feite niet met behoud van uitkering aan het werk geholpen te worden omdat ze voldoende kennis en ervaring hebben om de functie naar behoren uit te kunnen voeren. Dit blijkt ook vaak uit het cv.
Tegenprestatie voor een uitkering
Naast de proefplaatsing komt het echter ook voor dat gemeenten uitkeringsgerechtigden verplichten om een tegenprestatie te leveren. Daar is op zich niets mis mee. Uitkeringsgerechtigden moeten een prestatie leveren in de vorm van werkzaamheden die afgestemd zijn op hun eigen capaciteiten. Dit kunnen bijvoorbeeld eenvoudige schoonmaakwerkzaamheden zijn of administratieve werkzaamheden. Deze werkzaamheden gebeuren eveneens met behoud van uitkering. Deze situatie kan er echter ook voor zorgen dat bedrijven of instellingen gebruik gaan maken van uitkeringsgerechtigden in plaats van personeel dat ze een contract aanbieden. Ook hier kan dus verdringing optreden.
Werken zonder loon moet verboden worden
De SP wil dat er een einde komt aan misbruik van de regels voor proefplaatsingen op de arbeidsmarkt. Werken zonder loon moet volgens deze partij stoppen. Kamerlid Karabulut komt daarom met een initiatiefwet die ‘verdringing’ op de arbeidsmarkt moet tegen gaan. Sadet Karabulut (SP) wil dat de oneerlijke concurrentie op de arbeidsmarkt gaat stoppen. Daarom wil de partij dat er in een wet wordt vastgelegd dat er een ‘verdringingstoets’ komt. In deze wet moeten duidelijke regels zijn vastgelegd en criteria die gemeenten en het UWV moeten hanteren om te toetsen of een concreet geval niet leidt tot verdringing van betaalde arbeid. Als er een reële kans bestaat op verdringing zal men een dergelijk traject voor tegenprestatie niet moeten aangaan.
Reactie van Technisch Werken
Als er nieuwe regels en wetten worden geformuleerd ontstaan er in de maatschappij (helaas) vaak ontwikkelingen waarmee men de regels wil omzeilen of misbruiken. De hierboven genoemde voorbeelden zijn daar een duidelijk voorbeeld van. Ondanks de goede initiatieven om deze vormen van misbruik aan te pakken is en nog niet een duidelijke oplossing. Bedrijven kunnen in bepaalde mate zelf hun motieven verhullen of verdraaien zodat ze van goede wil lijken maar in feite misbruik maken van de regels. De onzekere economische ontwikkelingen zorgen er voor dat bedrijven een belangrijk ‘alibi’ hebben. Ze kunnen werkervaringsplekken aanbieden en zeggen dat ze bereid zijn personeel een contract aan te bieden mits de productie op niveau blijft. Het voorstel van de SP is begrijpelijk maar het zal in de praktijk niet eenvoudig zijn om deze wet uit te voeren.