Onveilig handelen of onveilig werken is het uitvoeren van werkzaamheden waarbij men bewust of onbewust de veiligheidsinstructies niet naleeft en daarmee gevaar voor mens, dier en materieel veroorzaakt. Veiligheid op de werkplek is van groot belang als de werkplek onveilig is kan dat gevolgen hebben voor het personeel maar ook voor de werktuigen, machines, gebouwen en installaties die aanwezig zijn op de werkplek. Veel bedrijven besteden daarom aandacht aan veiligheid op de werkplek. Dit zijn bedrijven conform de Arbeidsomstandighedenwet ook verplicht.
Arbeidsomstandighedenwet/ Arbowet
De Arbeidsomstandighedenwet wordt ook wel Arbowet genoemd en bevat richtlijnen en verplichtingen voor zowel leidinggevenden als uitvoerende werknemers. Zo moet een werkgever er alles aan doen om de werkplek zo veilig mogelijk te maken. De werkgever dient de risico’s op de werkplek te inventariseren doormiddel van een Risico Inventarisatie en Evaluatie oftewel een RI&E. In dit RI&E dient een werkgever naast de inventarisatie van de risico’s op de werkplek ook doormiddel van een plan van aanpak aan te geven hoe de risico’s weggenomen kunnen worden. Als het wegnemen van risico’s niet lukt zal een werkgever de risico’s moeten beperken of beheersbaar moeten maken. Dat kan een werkgever echter niet alleen een werkgever zal samen moeten werken met het personeel om de veiligheid op de werkplek te optimaliseren. Daarom is zowel de werkgever als de werknemer verantwoordelijk voor de veiligheid op de werkvloer.
Verantwoordelijkheden werkgever m.b.t. veiligheid op de werkvloer
Werkgevers zijn in belangrijke mate verantwoordelijk voor de veiligheid van de werknemers op de werkvloer. Zo dient de werkgever de eerder genoemde Risico Inventarisatie en Evaluatie op te stellen en het bijbehorende plan van aanpak voor risicobeheersing en risicobeperking. Werkgevers dienen er voor te zorgen dat de machines en werktuigen op de werkplek veilig zijn en indien nodig tijdig zijn gekeurd. Uiteraard is het belangrijk dat de werknemers weten hoe ze de werktuigen, machines en gereedschappen veilig moeten gebruiken. De werkgever dient daarom kundige werknemers in dienst te nemen en de werknemers te voorzien van duidelijke (veiligheids)instructies. Ook zullen werknemers van de werkgever de persoonlijke beschermingsmiddelen moeten ontvangen indien deze zogenaamde pbm’s er voor zorgen dat de werknemers beschermd worden tegen letsel.
Verantwoordelijkheden werknemer m.b.t. veiligheid op de werkvloer
Werknemers hebben ook verantwoordelijkheden met betrekking tot veiligheid op de werkvloer. Werknemers mogen bijvoorbeeld geen gevaar veroorzaken en hun werkzaamheden veilig uit te voeren. Dit houdt in dat werknemers aandacht moeten hebben voor hun eigen veiligheid maar ook voor de veiligheid van hun collega’s en andere personen die op of om de werkplek aanwezig zijn. Daar horen ook omwonenden bij. Werknemers moeten de voorgeschreven persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken en elkaar er op wijzen als sommige werknemers dit niet op de juiste manier doen. Verder dienen werknemers de machines, werktuigen en gereedschappen conform de instructies te gebruiken. Daarnaast hebben werknemers de verlichting om onveilige situaties te melden bij de leidinggevende. Op die manier kunnen werknemers het bedrijf ondersteunen om een zo veilig mogelijke werkplek te realiseren.
Hoe ontstaat onveilig handelen?
Op basis van de alinea’s hierboven wordt duidelijk welke verplichtingen werkgevers en werknemers hebben op het gebied van veiligheid op en rondom de werkplek. Onveilig handelen kan echter op veel verschillende manieren ontstaan, dit kan bewust gebeuren maar ook onbewust. De oorzaak kan bij de werkgever liggen maar ook bij de werknemer. Als de werkgever verzuimd om de werknemer veiligheidsinstructies te geven dan kan de werknemer door gebrek aan kennis onveilig werken. Een werknemer kan echter een leidinggevende aanspreken en een instructie eisen zodat de veiligheid wordt bevordert. Het kan echter ook voorkomen dat een werknemer precies weet hoe hij of zij veilig moet werken maar dit niet doet omdat de werknemer sneller denkt te kunnen werken door de veiligheidsregels te omzeilen. Dit is uiteraard verboden en in de meeste gevallen zal een werknemer die onveilig handelt door de leidinggevende of een collega worden aangesproken. Dit zijn echter een paar voorbeelden er zijn nog veel meer situaties te bedenken. Buitenlandse werknemers die de Nederlandse taal niet machtig zijn kunnen door communicatieproblemen ook voor onveilige situaties zorgen. Werknemers en werkgevers dienen er beide voor te zorgen dat onveilig handelen wordt voorkomen en effectief wordt aangepakt als onveilig handelen wordt geconstateerd.
Onveilig handelen op de werkplek bestrijden
Het bestrijden van onveiligheid op de werkplek is heel belangrijk. Als een werkgever zijn of haar verplichtingen nakomt en de werknemers hetzelfde doen zal de onveiligheid op de werkplek afnemen en worden risico’s beheersbaar. Kortom een werkgever moet de risico’s in kaart brengen en zal er voor moeten zorgen dat de risico’s effectief worden aangepakt op basis van een duidelijk omschreven plan van aanpak. Verder dient de werkgever de werknemer duidelijk te instrueren en dient de werkgever aan de werknemer persoonlijke beschermingsmiddelen te verstrekken. De werknemers dienen de instructies op te volgen en op de eigen veiligheid en de veiligheid van anderen te letten. Onveilige situaties dienen bij de werkgever te worden gemeld zodat de onveilige situatie indien mogelijk bij de bron bestreden kan worden. Daarnaast kan een werkgever de risico’s meenemen in het RI&E. Op die manier start de cirkel weer opnieuw. De werkgever kan het geconstateerde risico omschrijven en daarvoor passende oplossingen bedenken. De werknemer zal dan van de werkgever de juiste instructies ontvangen zodat de werknemer kan bijdragen aan de beheersing of het elimineren van het risico.