Slijpen is een bewerking die veelvuldig wordt gebruikt in de techniek. Naast een vaste elektrische slijpmachine met slijpstenen of een tafelslijpmachine zijn er ook handslijpmachines. Deze handslijpmachines zijn eveneens elektrisch aangedreven en zijn bovendien veel flexibeler inzetbaar op een werkplaats. Dat komt omdat de handslijpmachines niet aan een vaste opstelling zijn gemonteerd. Een handslijpmachine zoals een haakse slijper wordt doormiddel van een snoer en een stekker aangesloten op netstroom. De netstroom zorgt voor de voeding van de haakse slijper. Dat brengt extra risico’s met zich mee. Op een haakse slijper dient tegenwoordig een dodemansknop bevestigd te zijn. Deze dodemansknop en de functie daarvan wordt in de volgende alinea uitgelegd. In de daaropvolgende alinea’s wordt meer informatie weergeven over het werken met haakse slijpers en de veiligheidsinstructies die daarbij horen.
Dodemansknop
Een dodemansknop is een veiligheidsschakelaar en zorgt er voor dat de machine automatisch wordt uitgeschakeld en tot stilstand wordt gebracht zodra de gebruiker onwel wordt of om een andere reden niet meer in staat is om de machine te hanteren. In het kort is een dodemansknop een schakelaar die de machine uitschakelt als de gebruiker uitvalt. Dodemansknoppen worden aangebracht op machines en toestellen die vereisen dan de bediener aanwezig is en zijn of haar aandacht bij het werk moet houden. In de norm EN 60745-2-3:2011/A11 is vastgelegd dat haakse slijpers met een schijfdiameter kleiner dan 155 mm moeten worden voorzien van een dodemansfunctie of een zogenaamde herstartbeveiliging.
Doorslijpschijven, afbraamschijven en afbraamschijven
Handslijpmachines zoals een haakse slijper kunnen worden voorzien van verschillende slijpschijven. De volgende slijpschijven zijn de hoofdgroepen waar slijpschijven onder vallen:
- Doorslijpschijven. Met doorslijpschijven kan men een snede maken in een werkstuk, plaat, profiel, staaf of ander deel van een werkstuk, halffabricaat of materiaal. Bij doorslijpschijven gebruikt men de rand van de slijpschijf om met een draaiende beweging door het werkstuk heen te slijpen.
- Afbraamschijven. Met afbraamschijven kan men werkstukken bewerken door de bramen er af te slijpen. Hierdoor gaan de scherpe randen van het werkstuk af. De bramen worden met een afbraamschijf afgeschuurd met de onderkant van de slijpschijf. De afbraamschijf is veel dikker dan de doorslijpschijf.
Belangrijk: gebruik nooit een doorslijpschijf om af te bramen. Doorslijpschijven zijn hiervoor niet gemaakt en kunnen kapot knappen als men er mee gaat afbramen.
Soort slijpschijven
Het is belangrijk dat de juiste slijpschijf wordt gebruikt. Fabrikanten zijn wettelijk verplicht om op de etiketten van slijpschijven de volgende informatie neer te zetten.
- Afmeting van de slijpschijf
- Structuur
- Korrelgrootte van het slijpmiddel
- Soobindmiddel
- Hardheid
- Maximaal toelaatbaar toerental
- Uiterste gebruiksdatum, aangeduid in jaar en kwartaal
- Naam van de fabrikant.
Risico’s met het werken met handslijpmachines
Er zijn specifieke risico’s voor het werken met handslijpmachines. De volgende aspecten dienen in acht te worden genomen.
- Controleer voor de aanvang van de werkzaamheden of de schijf goed vast zit.
- Controleer of de slijpschijf heel is.
- Controleer of de juiste slijpschijf voor de juiste werkzaamheden is aangebracht.
- Draag geen loshangende kleding in de buurt van de roterende slijpschijf.
- Bedien de machine met twee handen, een handslijper moet voorzien zijn van een zijhandvat.
- Zorg dat er nooit een hand of ander lichaamsdeel tegen de slijpschijf aankomt.
- Bescherm je ogen door oogbescherming zoals een degelijke veiligheidsbril. Een slijpkap is echter een nog veel betere bescherming omdat die het gehele gezicht beschermt tegen los vliegende deeltjes van de slijpschijf en het werkstuk.
- Een stoffiltermasker is ook een persoonlijk beschermingsmiddel dat veel gebruikt wordt bij het werken met een haakse slijper.
- De vonkenregen die ontstaat bij slijpwerkzaamheden kan brand veroorzaken. Ga daarom nooit slijpen in een omgeving met explosieve mengsels.
Zorg dat werknemers duidelijke instructies krijgen over hoe ze moeten werken met handslijpmachines. Als iemand bijvoorbeeld te veel kracht zet op de slijpmachine kan deze wegschieten en dat kan voor gevaarlijke situaties zorgen.