Hoe gevaarlijk zijn PFAS?

PFAS hebben een schadelijk effect op de gezondheid en het milieu. Jacob de Boer, hoogleraar milieuchemie en toxicologie aan de Vrije Universiteit van Amsterdam heeft aan de NOS bekend gemaakt dat PFAS voor bepaalde vormen van kanker kunnen zorgen. Over PFAS zegt hij: “Het zijn stoffen die nierkanker kunnen veroorzaken en teelbalkanker. Het kan zelfs een effect hebben op de vaccinaties bij kinderen, die kunnen minder effectief worden.”

Toch is er nog een hoop onduidelijk over de schadelijkheid van PFAS. Met name op het gebied van de concentratie van PFAS in bijvoorbeeld de grond of het oppervlaktewater is veel onduidelijk. Bij hoeveel microgram PFAS kan men spreken over een schadelijke dosis? Er wordt nog veel onderzoek over gedaan. Opvallend is wel dat in oktober 2019 nog een richtlijn werd vastgesteld van 0,1 microgram PFAS per kilo vervuilde grond terwijl men tegen het einde van november 2019 een nieuwe norm kreeg te horen. Toen stelde de RIVM de norm bij naar 0,8 microgram.

Hoeveel is 0,8 microgram?
De vraag die men zich zou kunnen stellen is: ‘hoeveel is nu eigenlijk 0,8 microgram?’ Dit is minder dan een miljoenste deel van een gram. Dat maakt duidelijk hoe weinig PFAS eigenlijk in de grond aanwezig mogen zijn. Ook bij de nieuwe norm is dat dus nog steeds een hele kleine hoeveelheid. PFAS zijn chemische kunstmatige stoffen die onder andere in pannen zitten met een antiaanbaklaag maar ook in waterafstotende kleding. Het worden eeuwige stoffen genoemd omdat de niet door het milieu afgebroken kunnen worden. Ook in het menselijk lichaam kunnen ze niet afgebroken worden.

Er zijn echter verschillende soorten PFAS. Omdat het een verzamelnaam is voor vele kunststoffen zijn ook de eigenschappen van deze kunststoffen verschillend. “De laagste risicogrens geldt voor GenX” zegt Arjen Wintersen van het RIVM. “Daarvan zijn er tot 8 microgram PFAS per kilo grond geen risico’s voor de mens” zegt Wintersen tegen de NOS. Eerder in 2019 heeft het RIVM bepaald hoeveel PFAS schadelijk zijn en welke dosis nog geen schadelijke effecten heeft op de mens. Daarvoor werden literatuurstudies gebruikt. Deze studies gingen echter over dierproeven waarbij dieren werden blootgesteld aan hoeveelheden PFAS. In 2020 wordt verder gegaan met onderzoek naar PFAS. Dan wordt ook een nieuwe norm verwacht. De norm van 0,8 microgram is dus een tijdelijke norm.