Grenswaarde en blootstellingsduur met betrekking tot giftige stoffen

Als men het heeft over giftige stoffen op de werkvloer dan zijn een aantal punten van belang. Allereerst zal een bedrijf er volgens de Arbowet alles aan moeten doen om de veiligheid en gezondheid van de werknemer te beschermen. Doormiddel van een Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) zal een bedrijf inzichtelijk moeten maken welke giftige stoffen op de werkplek aanwezig (kunnen) zijn. Daarnaast moet het bedrijf een plan van aanpak maken om de aanwezigheid van gif te elimineren of te beperken. Dit plan van aanpak vormt een belangrijk onderdeel van de Risico Inventarisatie en Evaluatie. Het bedrijf moet het personeel zo goed mogelijk van de bron (het gif) gescheiden houden. Daarvoor kan een bedrijf bronmaatregelen nemen en beheersmaatregelen.

Beheersmaatregelen en bronmaatregelen
Personeel moet worden beschermd tegen de schadelijke effecten van het gif. Dit kan het beste door bronmaatregelen tegen de aanwezigheid van het gif uit te voeren. Het beste is in het geheel geen gif meer te gebruiken of het gif te vervangen voor andere minder schadelijke stoffen. Dit is echter niet altijd mogelijk omdat de giftige stoffen vaak over eigenschappen beschikken die in de chemische of bijvoorbeeld de farmaceutische industrie goed benut kunnen worden.

Als de aanwezigheid van gif niet bij de bron bestreden kan worden zal een bedrijf beheersmaatregelen moeten nemen. Dit kunnen technische maatregelen zijn die er voor zorgen dat het gif alleen in gesloten systemen aanwezig is of circuleert maar bedrijven kunnen ook persoonlijke beschermingsmiddelen verstrekken aan werknemers die in contact (kunnen) komen met het gif.

Grenswaarde van gif
Er zijn zeer veel verschillende giftige stoffen die worden gebruikt in de industrie en de techniek. Niet alle giftige stoffen hebben dezelfde destructieve uitwerking op levende wezens waaronder mensen. Daarom heeft men grenswaarden ingevoerd. Een grenswaarde is een specifiek kenmerk van een giftige stof. Met de grenswaarde wordt de maximaal vastgestelde concentratie van een bepaald gif aangegeven waarmee (gezonde) werknemers in contact mogen komen zonder dat er een reële kans op letsel voor de werknemer of diens nageslacht is.

In het verleden had met het ook wel over de MAC-waarde. De MAC-waarde is de Maximaal Aanvaardbare Concentratie van een bepaalde stof. Het is belangrijk dat men weet dat bepaalde groepen extra gevoelig zijn voor vergiftiging. Dit zijn mensen met een verminderde weerstand bijvoorbeeld omdat ze ziek zijn of medicijnen gebruiken. Ook vrouwen en kinderen kunnen extra gevoelig zijn voor (bepaalde) giftige stoffen. Voor die groepen ligt de grenswaarde van een giftige stof vaak lager dan de grenswaarde die is aangegeven.

Dit komt omdat men bij de grenswaarde en de MAC waarde uitgaat van het effect van gif op gezonde volwassen jonge mannen. Hoe lager de grenswaarde of MAC-waarde van een bepaalde stof hoe gevaarlijker de stof is. Men drukt de concentratie van giftige stof in gasvorm of in vernevelde vorm uit in ppm. De aanduiding ppm staat voor parts per million en maakt duidelijk dat het om delen gaat per miljoen. Kortom 1 ppm is 1 deel gif ten opzichte van een miljoen (andere) delen. Dat maakt de concentratie inzichtelijke. Voor vaste stoffen gebruikt men de eenheid mg/m3.

Blootstellingsduur
Wanneer werknemers met gif in contact komen en daarbij de grenswaarde van die giftige stof niet overschrijden zal de kans op gezondheidsrisico’s van de werknemer en het nageslacht van de werknemer waarschijnlijk niet in gevaar komen. Er kunnen echter factoren zijn die het risico op vergiftiging verder verhogen zoals geen of een slechte ventilatie. Ook de blootstellingsduur is een belangrijk aspect. Hoe langer iemand in contact komt met gif hoe groter het schadelijke effect is van gif op het lichaam. Het menselijk lichaam kan geen antistoffen aanmaken tegen veruit de meeste giftige stoffen daardoor wordt het destructieve effect van gif alleen maar groter naarmate men langer wordt blootgesteld aan het gif.

De eerder genoemde grenswaarden of MAC-waarden van gif gaan uit van Tijd Gewogen Gemiddelden. Hierbij rekent men er op dat een werknemer fulltime met gif in contact zou komen. Dit fulltime houdt een arbeidsduur in van 8 uur per dag en vijf dagen per week. Wanneer werknemers overwerken of langer op de werkplek blijven door bijvoorbeeld in de pauze ook in de buurt van het gif te blijven zal de blootstellingsduur worden overschreven. In dat geval zal ook de grenswaarde worden overschreden. Wanneer werknemers langer dan 8 uur per dag werken in de buurt van een bepaald gif dan moet men voor die gifsoort een lagere grenswaarde hanteren.

Hou de concentratie van het gif laag en blootstellingduur kort
In het kader van de veiligheid is het gebruik van gif op de werkvloer onverstandig. In een Risico Inventarisatie en Evaluatie moet een bedrijf duidelijk aangeven wat de noodzaak is van het gebruik en de aanwezigheid van gif binnen de organisatie. Als het gebruik en de aanwezigheid van gif in het RI&E niet noodzakelijk blijkt te zijn dan zal een bedrijf er alles aan moeten doen om het gif uit de organisatie te verwijderen. Dit is de beste bronmaatregel. Als dit echter niet mogelijk is zal een bedrijf er voor moeten zorgen dat personeel zo weinig mogelijk in contact komt met de giftige stoffen. Dit houdt in dat een bedrijf het gif het beste in gesloten systemen en gesloten ruimten kan laten circuleren en opslaan.

Personeel moet beschermd worden tegen gif door persoonlijke beschermingsmiddelen. Daarnaast is het belangrijk dat de concentratie van het gif zo laag mogelijk is. Er zijn hiervoor grenswaarden of MAC- waarden opgesteld maar het is beter om niet op deze maximale aanvaardbare concentraties te zitten. In plaats daarvan kan een bedrijf beter de concentraties veel lager houden. In de praktijk blijkt namelijk vaak dat de grenswaarde van een stof naar beneden wordt bijgesteld naarmate men meer onderzoek heeft gedaan naar de giftigheid van een bepaalde stof. Door meer onderzoek wordt de giftigheid van een stof beter in kaart gebracht en blijkt de grenswaarde in de praktijk vaak te hoog te liggen.

Ook is het verstandig om werknemers zo kort mogelijk met giftige stoffen in contact te laten komen. Het beste is helemaal geen contact met giftige stoffen. Is contact met giftige stoffen onvermijdelijk dan zal een bedrijf er alles aan moeten doen om de blootstellingsduur zo kort mogelijk te houden en de werknemer zo goed mogelijk te beschermen. Dit kan bijvoorbeeld door afzuiging van de giftige dampen, ventilatie en het bieden van persoonlijke beschermingsmiddelen.