Binnen de werktuigbouwkunde wordt veel met verbindingen gewerkt. Deze verbindingen kunnen bijvoorbeeld niet uitneembaar zijn zoals verbindingen die ontstaan doormiddel van een las of solderen. Er worden ook verbindingen toegepast die wel uitneembaar zijn. Een bekend voorbeeld van verbindingen die uitneembaar zijn is de verbinding die doormiddel van bouten en moeren tot stand wordt gebracht. Deze verbinding is uitneembaar omdat de moer weer van de bout kan worden afgedraaid. De moer past om de bout wanneer gebruik wordt gemaakt van in elkaar passende diameters en wanneer dezelfde soort schroefdraad wordt toegepast.
Wat is schroefdraad?
Als je een bout goed bekijkt loopt onder de kop een spiraalvormige rug of draad. Deze draad kan vanaf het eindpunt van de bout helemaal naar de kop doorlopen of op verschillende plaatsen van de bout eindigen. Dit is afhankelijk van het type bout dat wordt gebruikt. De moer heeft aan de binnenkant ook schroefdraad. De schroefdraad van een passende moer valt precies om de schroefdraad van de bout. Hierdoor kan de moer aangedraaid worden om de bout en kunnen materialen met elkaar worden verbonden doormiddel van een klemming. De draad op houtschroeven wordt overigens niet als schroefdraad beschouwd. Om houtschroeven kan namelijk geen bout worden geschroefd. Houtschroeven hebben draad om zich goed vast te hechten in hout.
Verschillende soorten schroefdraad
Er zijn verschillende soorten schroefdraad die in de techniek worden gebruikt. Zo bestaat er het metrische schroefdraad, British Standard Whitworth schroefdraad en British Standard Pipe schroefdraad. De verschillen in deze soorten schroefdraad zit met name in de toepassing daarvan.
Het meest bekend is het ‘metrische’ schroefdraad. Deze schroefdraad wordt veel gebruikt in de werktuigbouwkunde. De maten van deze schroefdraadsoort zijn afgeleid van de millimeter. De metrische schroefdraadmaten zijn vastgelegd in het International Organization for Standardization (ISO). Hierdoor kunnen verschillende landen en bedrijven onderling bouten en moeren verhandelen en andere producten waarop schroefdraad is gesneden. Metrische schroefdraad wordt aangeduid met de hoofdletter M zoals bijvoorbeeld bij een M8 bout.
In sommige Engelstalige landen wordt nog gebruik gemaakt van BSW schroefdraad. Dit staat voor British Standard Whitworth. Deze soort schroefdraad is vernoemd naar de Brit Sir Joseph Whitworth. Hij bedacht in 1841 de universele schroefdraad die later de British Standard werd.
Op buizen en appendages in de installatietechniek en procesindustrie kan ook gebruik worden gemaakt van schroefdraad en machines waarmee schroefdraad gesneden kan worden. Hierbij wordt meestal gebruik gemaakt van BSP schroefdraad. Dit staat voor British Standard Pipe schroefdraad. Aan deze afkorting wordt ook wel de letter ‘T’ toegevoegd. Hierdoor ontstaat de afkorting BSPT. De ‘T’ staat hierbij voor het Engelse woord ‘taper’ en houdt in dat het om conische schroefdraad gaat. Dit type draad wordt in de installatietechniek ook wel gasdraad genoemd.
In Nederland wordt voor de offshore en andere specialistische industrieën ook wel het Amerikaanse NPS en NPT draad gebruikt. NPS staat voor National Pipe thread Straight en NPT staat voor National Pipe thread Taper. Het wordt gebruikt voor pijpleidingen en bijbehorende appendages.
Tot slot
Schroefdraad is er in verschillende soorten. Het is belangrijk dat de juiste maten bij elkaar worden gehanteerd. Wanneer dat niet gebeurd en bouten en moeren met geweld in elkaar worden gedraaid, kan schroefdraad beschadigen of is de verbinding ondeugdelijk. Als er gebruik wordt gemaakt van stalen bouten en moeren kan het voorkomen dat er oxidevorming (roest) aanwezig is. Wanneer met geoxideerde moeren en bouten wordt gewerkt kan het schroefdraad ook beschadigen en bestaat daarnaast de mogelijkheid dat de bout in de moer vastroest waardoor de verbinding moeilijk uit elkaar gehaald kan worden en daarnaast kwalitatief minder deugdelijk is.
Bij het verbinden van leidingen en pijpen doormiddel van schroefdraad wordt ook wel gebruik gemaakt van pakkingmateriaal in de vorm van hennep en teflontape. Hierdoor kan een verbinding waterdicht of luchtdicht worden gemaakt.