IJken wordt toegepast om meetmethodes te relateren aan standaarden die wettelijk erkend zijn. Tijdens ijking wordt de meting van een meetinstrument op de juiste wettelijk erkende schaal gebracht. Meetapparatuur die wordt gebruikt voor commerciële doeleinden moet verplicht worden geijkt. Dit moet een zekere regelmaat gebeuren. Door het verplicht stellen van ijken van meetapparatuur wil de overheid voorkomen dat consumenten worden benadeeld. De taken die tijdens ijking worden toegepast bestaan uit twee delen. Allereerst wordt vastgesteld hoe groot het verschil is tussen de aangegeven maat van de meetinstrument en de wettelijke standaard. Dit wordt kalibratie genoemd. Kalibratie is in feite de afwijking bepalen tussen de maten waarbij de wettelijke standaard als richtlijn wordt aangehouden. Nadat het kalibreren gaat men de afwijking aanpassen zodat het meetinstrument weer voldoet aan de wettelijke standaarden. Dit wordt ook wel justering genoemd.
Waarom is ijken belangrijk?
Nadat een meetinstrument door een officieel erkende instantie is geijkt mag het meetinstrument voor commerciële doeleinden worden gebruikt. Commerciële meetinstrumenten worden bijvoorbeeld gebruikt voor het bepalen van een kostprijs. Hierbij kan worden gedacht aan een weegschaal bij een kaasboer. Het gewicht bepaald de prijs van het product. Wanneer een verkeerd gewicht wordt gemeten zal dat de prijs beïnvloeden. De consument kan hierdoor bevoordeeld of benadeeld worden. in het ergste geval kan een bedrijf het meetinstrument veranderen zodat er altijd een zwaarder gewicht wordt gemeten dan het product daadwerkelijk weegt. Dit soort mistanden moet worden voorkomen. Daarom heeft de overheid wettelijke standaarden bepaald die moeten worden gehanteerd door bedrijven die meetinstrumenten gebruiken om de kostprijs van hun producten te bepalen.
Nederlands Meetinstituut en Verispect
In Nederland is een instituut verantwoordelijk voor metrologische diensten. Dit is het Nederlands Meetinstituut en wordt ook wel afgekort met NMi. Dit instituut is levert verschillende diensten op metrologisch gebied. Deze diensten bestaan uit het testen van meetinstrumenten, het kalibreren daarvan en de justering van meetinstrumenten zodat deze aan de wettelijke standaarden voldoen. Daarnaast houdt het Nederlands Meetinstituut zich bezig met certificeren en biedt deze instantie trainingen. Verispect is de toezichthouder op de Metrologiewet. De Metrologiewet heeft de voormalige IJkwet sinds 2 februari 2006 vervangen. Meetinstrumenten moeten voorzien zijn van goedkeuringsstickers van Verispect. Deze stickers tonen aan wanneer het meetinstrument geijkt is.
Waar wordt tijdens ijken op gelet?
Meetinstrumenten moeten aan bepaalde eisen voldoen. De eisen die aan een meetinstrument worden gesteld zijn gericht op de nauwkeurigheid van het instrument. Een meetinstrument dat het gewicht meet van een bepaald product moet zo nauwkeurig zijn dat als een kilo wordt aangegeven het product ook daadwerkelijk een kilo weegt. Daarnaast moet dit niet een toevalligheid zijn. Elke keer dat een product van een kilo wordt gewogen moet het meetinstrument een kilo aangeven. Dit noemt men ook wel de reproduceerbaarheid. Men moet daarnaast ook kunnen controleren op een bon dat daadwerkelijk een kilo is gewogen. Daarom moet op de bon het gewicht staan. Het meetinstrument moet daarnaast fraudebestendig zijn zodat men het niet kan beïnvloeden. Wanneer een meetinstrument aan deze eisen voldoet kan deze worden voorzien van een goedkeuringssticker van Verispect.