Geotechniek is verbonden aan Geologie of aardkunde. Er zijn echter verschillen tussen deze woorden en de definities daarvan. Geologie en aardkunde is gericht op het bestuderen van de aarde en de oudheid van deze planeet. Het is een natuurwetenschap die onder de geowetenschappen valt. Deze wetenschappen worden ook wel aardwetenschappen genoemd. Het woord ‘geo’ is afgeleid van het Griekse voorzetsel dat voor aarde wordt gebruikt.
Ook in geotechniek komt het woord ‘geo’ voor. Deze techniek houdt verband met de aarde of beter gezegd de grond. Geotechniek is in tegenstelling tot geologie meer gericht op toegepaste wetenschap met betrekking tot bouwen in en op de grond. Geotechniek wordt ook wel grondmechanica genoemd. Het vakgebied geotechniek is gericht op het bestuderen van de grond. Hierbij wordt niet zozeer gekeken naar de oudheid van de grond, de structuur en de stevigheid van de grond is bij geotechniek veel belangrijker. Er wordt onderzocht hoe stevig de grond is en welke constructies en gebouwen geschikt zijn om op de grond neer te zetten of in de grond te plaatsen.
Daarbij wordt ook aandacht besteed aan funderingen. Grondsoorten verschillen, daarom verschillen funderingen ook in vorm en materiaal. Geotechnische werkzaamheden bestaan uit het onderzoeken van de bodemgesteldheid en de advisering en rapportage die daarmee verbonden is. De waarden van de grond worden tijdens het veldonderzoek en laboratoriumonderzoek bepaald. Daarnaast valt ook de controle van funderingen onder geotechniek.
Ten opzichte van andere landen is in Nederland veel kennis met betrekking tot geotechniek aanwezig. Dit heeft onder andere te maken met de bouwgrond in het westen van Nederland. De bouwgrond in het westen van Nederland heeft namelijk weinig draagkracht. Daarom moet in die regio extra aandacht worden besteed aan funderingen wanneer grote constructies en gebouwen op de grond worden geplaatst. Geotechniek richt zich ook op ondergrondse werken zoals het plaatsen van tunnels, kelders en grote ondergrondse parkeerruimtes.
Ook damwanden en het onderzoeken van dijken kunnen onder geotechniek worden geplaatst. Het onderzoeken van de bodem is daarnaast ook van belang bij civiele techniek wanneer bijvoorbeeld grote bruggen en viaducten moeten worden geplaatst op een bepaalde bodemsoort. Ook hierbij komen funderingen aan de orde. Geotechniek is daarom een techniek die met verschillende andere technische sectoren verbonden is. Voorbeelden van sectoren die het werkveld van geotechniek raken zijn: de bouw, civiele techniek, waterbouw, deltatechniek en de staalconstructie.