Wanneer je in Nederland werkloos bent en daarvoor een WW-uitkering ontvangt ben je verplicht om te solliciteren naar passend werk. De overheid wil dat werkzoekenden die gebruik maken van een WW-uitkering zo snel mogelijk aan het werk komen. Het betalen van uitkeringen kost de overheid jaarlijks veel geld en drukt sterk op de begroting. Vooral wanneer de werkloosheid in Nederland toeneemt wordt de druk op werkzoekenden in de WW om werk te vinden vergroot. Doormiddel van een sollicitatieplicht wil de overheid werklozen er toe bewegen om zoveel mogelijk inspanningen te verrichten die er toe leiden dat er binnen korte tijd passend werk gevonden wordt. Wanneer een werkloze echter geen gebruik maakt van een uitkering en zelf voldoende financiële middelen heeft om rond te kunnen komen is er uiteraard geen verplichting vanuit de overheid om snel passend werk te zoeken en aan te nemen. De verplichting om te solliciteren is alleen van toepassing wanneer de overheid de werkloze doormiddel van een uitkering in inkomsten voorziet. Hieronder wordt aangegeven wat een werkzoekende moet doen om zijn of haar sollicitatieplicht na te komen. Ook wordt aangegeven wat onder passend werk of passende arbeid wordt verstaan.
Wat is sollicitatieplicht?
De sollicitatieplicht is een verplichting om te solliciteren. Deze verplichting is van toepassing bij werkzoekenden die gebruik maken van een uitkering die door de overheid wordt verstrekt. De overheid wil er zeker van zijn dat mensen in een uitkeringpositie niet een afwachtende houding aannemen op de arbeidsmarkt maar zelf actief op zoek gaan naar werk. De sollicitatieplicht bestaat uit een aantal activiteiten die door de werkzoekenden moeten worden ondernomen. Dit komt in de praktijk op het volgende neer:
- Een werkzoekende moet minimaal 1 keer per 14 dagen een vacaturebank bezoeken en daar vacatures verzamelen die voor hem of haar geschikt zijn.
- Wanneer het UWV/WERKbedrijf een werkgever heeft gevonden of een passende vacature, is de werkzoekende verplicht om wat met deze informatie te doen. Een werkzoekende moet dan solliciteren en de sollicitatie aantonen bij het UWV/WERKbedrijf.
- Per week moet een werkzoekende een sollicitatieactiviteit uitvoeren. De sollicitatieactiviteit die uitgevoerd wordt kan verschillen maar moet duidelijk tot doelstelling hebben zo snel mogelijk passend werk te vinden.
Wanneer een werkzoekende zich niet houdt aan de regels omtrent de sollicitatieplicht loopt hij of zij de kans dat de overheid het betalen van de WW uitkering opschort of vermindert. De sollicitatieplicht is dus niet een loze verplichting, het heeft daadwerkelijk ‘financiële’ gevolgen voor degene die geen gehoor geeft aan de verplichtingen die er aan verbonden zijn. Een belangrijke vraag die hierbij gesteld kan worden is wat een acceptabele sollicitatieactiviteit is in de ogen van het UWV/WERKbedrijf. Hierop wordt in de volgende alinea ingegaan.
Wat is een sollicitatieactiviteit ?
Het uitvoeren van een sollicitatieactiviteit is één van de verplichtingen waaraan een werkzoekende moet voldoen wanneer hij of zij de WW uitkering wil behouden. Iedere week dat een werkzoekende gebruik maakt van een WW uitkering moet hij of zij een sollicitatieactiviteit uitvoeren. Er zijn verschillende sollicitatieactiviteiten die uitgevoerd kunnen worden. Hieronder volgen een aantal activiteiten die onder een sollicitatieactiviteit vallen:
- Inschrijven bij een uitzendbureau of detacheringsbureau.
- Psychologische testen doen die onderdeel vormen van een sollicitatieprocedure bij een bedrijf.
- Deelnemen aan een assessment.
- Het voeren van een sollicitatiegesprek of intakegesprek.
- Een sollicitatiebrief schrijven naar aanleiding van een vacature bij een bedrijf.
- Een open sollicitatiebrief schrijven naar bedrijf.
- Rechtstreeks contact opnemen met een bedrijf om te vragen of er werk is doormiddel van een bedrijfsbezoek.
Uit deze opsomming blijkt dat de werkzoekende verschillende activiteiten kan ondernemen om aan de verplichting van sollicitatieactiviteiten te voldoen. Een werkzoekende kan in de praktijk deze sollicitatieactiviteiten hebben uitgevoerd maar daarmee kan hij of zij het UWV/ WERKbedrijf niet overtuigen. Het UWV/ WERKbedrijf wil graag weten of de activiteiten daadwerkelijk zijn uitgevoerd door de werkzoekende. Daarom verlangt het UWV/ WERKbedrijf dat de werkzoekende met een ‘bewijs’ komt dat hij of zij de activiteit daadwerkelijk heeft ondernomen. Voor de werkzoekende is het daarom van belang dat hij of zij een reactie krijgt van een bedrijf op de sollicitatiebrief of de cv die per post of mail is verzonden. Bij een bezoek aan uitzendbureaus verlangen werkzoekenden vaak een visitekaartje waarmee ze naar het UWV/ Werkbedrijf gaan om aan te tonen dat ze bij een uitzendbureau langs zijn geweest voor een inschrijving of intakegesprek.
Bewijs voor sollicitatieactiviteit
Hoewel het UWV/ WERKbedrijf wel van de werkzoekenden verlangt dat ze een ‘bewijs’ overhandigen waarmee de sollicitatieactiviteit aan getoond kan worden, verifieert het UWV/ WERKbedrijf in de praktijk zelden of het ‘bewijsmateriaal’ klopt of op de juiste manier is verkregen. Hierdoor wordt de sollicitatieplicht in de praktijk een formaliteit waarmee sluwe werkzoekenden, die niet van plan zijn om te werken, handig om kunnen gaan. Het ontbreken van een strakke regie en controle zorgt er ondanks de doelstelling van de verplichting alsnog voor dat een bepaalde categorie werkzoekenden lang misbruik kan maken van de WW uitkering. Dit tot grote frustratie van bedrijven, uitzendbureaus en werkzoekenden die wel met oprechte bedoelingen willen solliciteren om zo snel mogelijk een passende baan te vinden.
Wanneer heb je een sollicitatieplicht?
Een werkzoekende heeft uiteraard geen sollicitatieplicht wanneer hij of zij geen gebruik maakt van een uitkering die door de overheid wordt betaald. Ook heeft een werkzoekende geen sollicitatieplicht wanneer een werkzoekende op de eerste dag van de werkloosheid 64 jaar of ouder is. Hieronder staan nog een aantal voorbeelden van situaties waarin iemand (tijdelijk) geen sollicitatieplicht heeft.
- Een werkzoekende is bezig met het opstarten van een eigen bedrijf en heeft daarvoor toestemming gekregen van het UWV/ WERKbedrijf.
- Door weersomstandigheden of werktijdverkorting heeft de werkzoekende niet de mogelijkheid om te werken.
- Een werkzoekende heeft werk op basis van een proefplaatsing aangenomen en hoeft daardoor eerst niet verder te solliciteren.
- De werkzoekende volgt een opleiding of cursus die door het UWV/ WERKbedrijf als noodzakelijk wordt geacht om weer passend werk te vinden op de arbeidsmarkt.
- Een werkzoekende verleent noodzakelijke mantelzorg aan een zieke of gehandicapte in zijn of haar naaste omgeving. De mantelzorger moet hiervoor meer energie investeren dan bij een normale ziekenzorg. Dit is mede ter beoordeling van het UWV/ WERKbedrijf.
- Een werkzoekende verricht vrijwilligerswerk om daarmee nieuwe vaardigheden en kansen te creëren op de arbeidsmarkt. Vrijwilligerswerk is onbetaald werk in bijvoorbeeld een zorginstelling of een liefdadigheidsinstelling. De werkzoekende moet per week minimaal 20 uur aan geschikt vrijwilligerswerk besteden om niet meer andere sollicitatieactiviteiten te hoeven ondernemen. Of vrijwilligerswerk geschikt wordt geacht is ter beoordeling van het UWV/WERKbedrijf en de daar aanwezige werkcoach.
- Daarnaast is er een mogelijkheid om een speciale ontheffing van de sollicitatieplicht te krijgen wanneer een werkzoekende te maken krijgt met ernstige problemen of een crisissituatie in de privésfeer.
De bovengenoemde situaties waarin de werkzoekende niet aan zijn sollicitatieverplichtingen hoeft te voldoen zijn uitzonderingen. Over het algemeen zal van de werkzoekende die gebruik maakt van een uitkering worden verlangt dat hij of zij de sollicitatieactiviteiten uitvoert. Wanneer een werkzoekende denkt dat hij of zij in aanmerking komt voor bovengenoemde uitzonderingen zal hij of zij dat eerst moeten navragen bij het UWV/WERKbedrijf. Deze instantie is uiteindelijk de beslisser. Wanneer een werkzoekende overigens passend werk heeft gevonden en geen gebruikt meer maakt van een uitkering is uiteraard de sollicitatieplicht ook voorbij. Maar wat is passend werk? Daarover gaat de volgende alinea.
Wat is passen werk of passende arbeid?
Het UW/WERKbedrijf verlangt van werkzoekenden dat ze ‘passend werk’ aannemen. Wanneer wordt werk als passend beschouwd? Hierover kunnen de meningen van de werkzoekende en het UWV/WERKbedrijf verschillen. Het is belangrijk om duidelijk te krijgen wat door het UWV/WERKbedrijf als ‘passend werk’ wordt beschouwd want dit werk moet door de werkzoekende verplicht worden aangenomen omdat het anders consequenties heeft voor zijn of haar uitkering.
Passend werk is volgens het UWV/WERKbedrijf werk dat op het gebied van niveau en aard aansluit op de opleiding en werkervaring van de werkzoekende. Een hoogopgeleide werkzoekende kan bijvoorbeeld in de eerste periode van zijn of haar WW trachten een passende baan te vinden op HBO niveau. Wanneer de werkloosheidsperiode voortduurt en er geen passend werk is gevonden zal de hoogopgeleide ook werk beneden zijn of haar niveau moeten aanvaarden als hij of zij hiermee uit de uitkeringspositie komt.
Hoe langer werkzoekenden in een uitkeringspositie zitten hoe meer ze de eisen, die ze aan passend werk hebt gesteld, moet bijstellen.