Probiotica zijn micro-organismen oftewel bacteriën die vanwege een gezondheidsbevorderende werking worden toegepast in voedingsmiddelen. Probiotica en probioticum zijn woorden die zijn afgeleid uit de Latijnse woorden “pro” dat “voor” betekend en het Griekse “bios” dat vertaald kan worden met “leven”. In het Engels spreekt men ook wel “probiotics” deze term werd voor het eerst gebruikt in 1953.
Probiotica en antibiotica
In het verleden werd probiotica gedefinieerd als microbiële factoren die de groei van andere micro-organismen bevorderen. Probiotica werd toen beschouw als de tegenhanger van antibiotica. Waarbij antibiotica beschouwd wordt als een geneesmiddel voor het bestrijden van bacteriële infecties.
Definitie van probioticum volgens Roy Fuller
Roy Fuller introduceerde in 1989 een definitie die vanaf dat moment veelgebruikt is als definitie voor probioticum: “Een probioticum is een levend microbiologisch voedingssupplement, dat de gezondheid van de gastheer mogelijk bevordert, door het microbiële evenwicht in de darm te verbeteren.”. Fuller R. Probiotics in man and animals. (1989) J Appl Bacteriol 66:365-378. PMID 2666378.
Deze definitie die Fuller geeft over probiotica maakt duidelijk dat er sprake is van een eis van levensvatbaarheid voor probiotica. Daarnaast maakt deze eis ook duidelijk dat de werking probiotica een gunstig effect heeft op degene die de probiotica ingenomen heeft. Deze persoon wordt ook wel de gastheer genoemd.
Definitie van probioticum volgens Wereldgezondheidsorganisatie
Voor probioticum zijn naast de definitie van Roy Fuller ook andere definities bedacht. De Wereldgezondheidsorganisatie en de Voedsel- en Landbouworganisatie hebben in 2002 een definitie voer probioticum vastgelegd. Deze definitie is als volgen: “Levende micro-organismen, die wanneer in voldoende hoeveelheden toegediend, een gunstig effect hebben op de gastheer.” Letterlijk: ” “live microorganisms which when administered in adequate amounts confer a health benefit on the host”. Bron: Joint FAO/WHO Working Group Report on Drafting Guidelines for the Evaluation of Probiotics in Food. Guidelines for the Evaluation of Probiotics in Food. London, Ontario, Canada, April 30 and May 1, 2002. Deze definitie die in dit rapport is vastgelegd over probiotica is inmiddels wijd geaccepteerd.
Wanneer spreekt men van probiotica?
De hiervoor genoemde definities maken duidelijk dat probiotica gedefinieerde levende micro-organismen zijn. Het gaat hierbij over het algemeen over zogenaamde goede bacteriën. Men mag overigens van probiotica spreken als de desbetreffende bacteriën een duidelijk beschreven en gedocumenteerd effect hebben op de gezondheid van de gastheer. Dit effect moet duidelijk in kaart worden gebracht voor bepaalde aandoeningen.
Probiotica in de levensmiddelenindustrie
Probiotica worden soms als bestandsdeel toegevoegd aan bepaalde voedingsmiddelen. Zo worden probiotica in de levensmiddelindustrie toegepast ter bevordering voor de algemene gezondheid van de persoon die de levensmiddelen tot zich neemt. Daarnaast zouden probiotica de weerstand van de consument verhogen als de levensmiddelen worden ingenomen. Hoewel er veel over probiotica is geschreven zijn er niet veel wetenschappelijke bewijzen voor de positieve effecten van probiotica in levensmiddelen. In de zuivelproducten wordt onder andere gebruik gemaakt van probiotica. Daarnaast worden probiotica ook wel verwerkt in pillen en tabletten. Er zijn probiotica die maagzuur kunnen overleven. Ook kunnen ze andere lichaamssappen overleven en galresistent zijn.
Consumentenbond en probiotica
De consumentenbond heeft in 2001 en 2006 ook onderzoek gedaan naar probiotica. De belangenorganisatie heeft een groot aantal commercieel verkrijgbare probiotische producten onderzocht. Het ging hierbij om zowel zuivelproducten als preparaten. Deze producten werden onderzocht op de aanwezigheid van levende bacteriën en de werking daarvan. Uit het onderzoek van de Consumentenbond kwam naar voren dat een groot deel van de producten onvoldoende probiotica bevatten. Volgens de bond waren er een paar producten met voldoende levende bacteriën. Deze producten waren voornamelijk de zuivelproducten.