Wat is een octrooi?

Een octrooi is het exclusieve recht dat de eigenaar toestemming geeft om een uitvinding op industriële wijze te vervaardigen, te verkopen of op een andere wijze te exploiteren. Doormiddel van een octrooi heeft een persoon het alleenrecht of monopolie op een bepaald product, innovatie, werktuig, voertuig of een ander stuk techniek.

Voorwaarden aan het octrooi
Niet voor alle producten kan een octrooi worden aangevraagd. Octrooien worden alleen verstrekt voor uitvindingen. De instelling die een octrooi verstrekt is een octrooibureau. Voordat een octrooiaanvraag in behandeling wordt genomen zal het octrooibureau eerst beoordelen of de aanvraag wel een uitvinding is. Een ontdekking is bijvoorbeeld geen uitvinding. Bij het beoordelen van een uitvinding wordt op een aantal aspecten gelet door het octrooibureau. Een aantal van deze aspecten staan hieronder:

  • Uitvindingen moeten nieuw zijn dat wil zeggen dat de uitvinding nog niet eerder is gedaan. Daarbij wordt ook gekeken naar andere uitvindingen. Er wordt beoordeeld of de uitvinding niet lijkt op andere producten en werktuigen die eerder zijn bedacht, gemaakt of waarvoor octrooi is aangevraagd.
  • Daarnaast moet een uitvinding een inventiviteit of uitvinderswerkzaamheid hebben. Dit houdt in dat er daadwerkelijk iets innovatiefs is bedacht dat niet voor de hand ligt voor deskundigen. Er moet dus iets wezenlijks nieuws zijn bedacht en niet een kleine aanpassing op bestaande producten en werktuigen.
  • Uitvindingen moeten industrieel toepasbaar zijn. Dit houdt in dat de uitvinding gebouwd of geproduceerd moet kunnen worden. Ook moet de uitvinding werken in de praktijk, kortom de uitvinding moet functioneren voor het doel waarvoor het ontworpen is.

Wat biedt een octrooi?
Een octrooi biedt een octrooihouder het recht om andere personen en bedrijven de desbetreffende uitvinding te produceren en te verkopen. Zonder toestemming van de octrooihouder mag niemand de uitvinding die het betreft gaan vervaardigden, gebruiken, verkopen of in voeren. Een octrooihouder zal echter zelf (juridische) stappen moeten ondernemen als hij of zij merkt dat bedrijven of personen het recht van het octrooi hebben overtreden.

Productie en toepassing
Octrooihouders kunnen hun uitvinding niet altijd zonder extra vergunningen, keuringen of testen toepassen in de praktijk. Vaak is er extra onderzoek of zijn extra testen door onafhankelijke instellingen vereist. Denk bijvoorbeeld aan machines en werktuigen. Deze moeten niet alleen worden beoordeling op constructieve deugdelijkheid maar ook op veiligheid en energiezuinigheid bijvoorbeeld. Voor de aanvraag van een octrooi worden geen uitvoerige testen uitgevoerd met betrekking tot de deugdelijkheid, veiligheid en milieuvriendelijkheid van een product.

Deze testen en keuringen worden pas uitgevoerd wanneer de uitvinding daadwerkelijk geproduceerd en gebruikt zal worden. Prototypes worden dusdanig getest dat deze veilig en milieuvriendelijk kunnen worden gebruikt door consumenten en gebruikers. De meeste machines en producten zijn voorzien van verschillende keurmerken. Een voorbeeld hiervan zijn de CE markeringen en het KEMA keur voor de veiligheid van elektrische apparaten.

Doel van octrooisysteem
Het doel van octrooien is bevorderen van de technologische ontwikkelingen in de wereld. Uitvinders worden gestimuleerd om hun uitvindingen bekend te maken maar hun werk wordt tegelijkertijd beschermd doormiddel van octrooien. Op die manier wordt bescherming geboden aan uitvinders die niet willen dat hun uitvinding zonder toestemming wordt geproduceerd en verkocht door andere personen en bedrijven. Door deze bescherming  hopen overheden dat uitvindingen bekend worden gemaakt en eventueel onder licentie worden geproduceerd zodat consumenten en bedrijven er van mee kunnen profiteren. Het octrooi zorgt er voor dat de oorspronkelijke uitvinder niet gepasseerd mag worden en toestemming voor de productie en verkoop van zijn of haar uitvinding moet verlenen.

De uitvinder kan een vergoeding van een bedrijf verlangen als deze de uitvinding in productie wil brengen. Zo kan de uitvinder zijn productiekosten en ontwikkelkosten (research and development) terug verdienen en eventueel winst maken. Het is belangrijk dat uitvinders erkenning krijgen voor hun werk en dat ze hiervoor betaald worden. Als dat niet gebeurd kunnen bedrijven de ideeën stelen van uitvinders en goedkoop producten, werktuigen en apparaten produceren omdat ze de kosten voor research and development niet hebben gemaakt. De uitvinder wordt dan beconcurreerd men zijn of haar eigen idee en dat zou oneerlijke marktwerking zijn. Door octrooiverlening is de uitvinding beschermd, ondanks de openbaarmaking.

Ook wanneer een klant het product waar het octrooi voor geldt mag het product niet worden nagemaakt. Dit zou eenvoudig kunnen door het product uit elkaar te halen en de onderdelen te fabriceren om vervolgens meerdere dezelfde producten te vervaardigen. Dit is dus verboden. Een octrooihouder dient echter zelf wel stappen te ondernemen indien dit geconstateerd wordt.