Houtbewerking is een woord dat wordt gebruikt als verzamelnaam voor alle technieken die worden gebruikt om hout te bewerken. Er zijn nogal wat houtbewerkingstechnieken te bedenken. In de loop der tijd hebben mensen steeds meer gereedschappen bedacht om het bewerken van hout makkelijker sneller of verfijnder te maken. De ontwikkeling van houtbewerking begon in de steentijd en ging verder in de bronstijd, ijzertijd tot aan de huidige tijd.
Gereedschappen voor houtbewerking
Omdat houtbewerking zo’n lange geschiedenis heeft zijn er verschillende gereedschappen bedacht. De allereerste gereedschappen waren zeer eenvoudige scherpe stenen. In de bronstijd ontstonden messen en eenvoudige bijlen. Die waren echter nog niet heel sterk en moesten voortdurend opnieuw worden gegoten omdat brons niet smeedbaar is. Toen de ijzertijd in West-Europa haar intrede deed ongeveer 800 voor Christus had men een materiaal waarmee men echt goede handgereedschappen kon ontwikkelen. IJzer kan men wel smeden en is veel sterker en harder dan brons. De mechanische eigenschappen van ijzer zorgde er voor dat de mens een aanzienlijke culturele groei kon doormaken. Deze groei startte met de ontwikkeling van de meest uiteenlopende handgereedschappen.
Handgereedschappen
De handgereedschappen vormen de meest eenvoudige gereedschappen die worden gebruikt voor de bewerking van hout. Tegenwoordig zijn een aantal handgereedschappen vervangen door elektrische gereedschappen. Onderstaande handgereedschappen bestaan nog. Daarbij is vermeld voor welke technieken de gereedschappen worden gebruikt.
- Meten. Voor het meten van hout wordt onder andere een liniaal, duimstok, passer, hoekmeter of winkelhaak gebruikt.
- Aftekenen. Voor het aftekenen van bijvoorbeeld de maat gebruikt men een: kraspen, pen, centerpons of potlood.
- Boren. Als men gaten wil boren gebruikt men een: handboor, booromslag, avegaar, verzinkboor of fretboor.
- Frezen. Voor het frezen van bijvoorbeeld gleuven gebruikt men een frees.
- Zagen. Voor het verzagen van hout kan men een handzaag gebruiken. Daarnaast zijn er ook beugelzagen en kapzagen. Een schrobzaag is wat kleiner en een gatenzaag is geschikt voor het maken van ronde openingen. Een verstekzaag wordt met een verstekbak of een andere constructie geleverd zodat de zaag onder een bepaalde hoek kan zagen.
- Hakken. Voor het hakken van gaten, gleuven of omhakken van bomen, palen of stammen gebruikt men een handbijl, dissel of aks.
- Afwerking, glad maken. Voor het afwerken van de buitenkant van hout kan men uiteenlopende gereedschappen gebruiken. Hierbij kan men denken aan verschillende schaven zoals: een boorschaaf, kantenschaaf, sponningschaaf, grondschaaf en een blokschaaf. Daarnaast kan men een schaafrasp gebruiken. Schuurpapier is ook geschikt om hout glad te maken en is daarnaast heel goedkoop. Een haalmes zorgt ook voor een scherpe snede die daardoor glad is.
- Draaien. Hout kan men draaien op een houtdraaibank. Hierbij wordt een blok hout in een klem geplaatst. Het hout draait vervolgens met een hoog toerental rond en een beitel aan de zijkant snijd het hout in de juiste vorm. Deze vorm is altijd rond maar kan een verschil in diameter hebben. ook kan men een gleuf aanbrengen over een cilindrische vorm doormiddel van een houtdraaibank.
- Snijden. Dit kan men doen met een guts, beitel, mes en een burijn (ook wel een wetsteen genoemd).
- Spijkeren. Met een hamer of klauwhamer kan men spijkers of draadnagels in hout slaan.
- Lijmen. Als men hout aan elkaar wil verbinden op een permanente manier kan men lijm gebruiken of een kitspuit. Met een lijmklem kan men de verbinding tijdens het drogen van de lijm bijeen houden.
- Vijlen. Kan men doen met een rattenstaart (ronde vijl) en een platte vijl. Daarnaast zijn er ook raspen in verschillende vormen.
- Zandsteen en slijpsteen. Deze stenen worden gebruikt als schuurmiddel