Energiearmoede is een term die wordt gebruikt voor huishoudens die meer dan tien procent van hun besteedbaar inkomen moeten uitgeven om hun woning voldoende te kunnen verwarmen om prettig te kunnen wonen. Dit is een vrij globale definitie van energiearmoede ie ontleend is van Engeland, in dat land is energiearmoede wat nauwkeuriger in beeld gebracht dan in Nederland. Dat betekent ook dat in Nederland energiearmoede eigenlijk een theoretische term is die vooral wordt gebruikt om huishoudens, overheden, bedrijven en andere instanties aan te sporen om voor bepaalde groepen meer mogelijkheden te scheppen om woningen te verduurzamen.
Energiearmoede en inkomen
Er is in de praktijk wel een verband tussen inkomen en energiearmoede. Toch is dit verband nog niet heel scherp in kaart gebracht. Men neemt daarom aan dat mensen met een laag inkomen verhoudingsgewijs minder geld kunnen besteden aan het verduurzamen van hun woning. Doordat deze huishoudens hun woning minder goed isoleren en omdat ze ook geen zonnepanelen of andere installaties hebben (zoals warmtepompen) worden de kosten voor energie steeds hoger. Als de prijzen voor elektrische stroom en aardgas omhoog gaan komen bepaalde huishoudens in de knel.
De energielasten kunnen dan een behoorlijk deel van de maandelijkse uitgaven gaan vormen. Dit effect wordt versterkt als de belasting op energie omhoog gaat. Iemand die bijvoorbeeld 1800,- euro bruto verdient per maand zal een verhoging van de energierekening met 15 euro per maand meer gaan merken dan iemand die meer dan 3000,- euro per maand verdient. Deze vergelijking gaat natuurlijk niet altijd op. Zo kunnen de vaste lasten zoals hypotheek er ook voor zorgen dat mensen met een hoger inkomen maandelijks minder geld overhouden. Een hogere energierekening wordt dan ook wel gemerkt. Toch gaat men bij de term energiearmoede in eerste instantie uit van huishoudens waar het minimumloon wordt verdient of iets meer.
Energietransitie kost niet alleen geld
De energietransitie kost geld, dat is duidelijk. Het isoleren van een woning vereist een effectieve aanpak waarbij in eerste instantie een goed advies nodig is. Daarnaast dient de woning over het algemeen door gespecialiseerde bedrijven vakkundig geïsoleerd te worden zodat vochtdoorslag en gebrekkige ventilatie worden voorkomen. Bij het isoleren kunnen echter ook andere problemen aan de orde komen tijdens het verduurzamen van de woning. Zo kunnen er bij de isolatie ook bouwkundige of technische problemen aan het licht komen die ook moeten worden opgelost. Zo kan woningisolatie in de praktijk meer geld gaan kosten dan eerder werd begroot. Dan heeft men echter alleen nog maar de woning geïsoleerd.
Een effectieve energietransitie omvat niet alleen isolatie maar ook een duurzame installatie van de woning. Hierbij kun je denken aan het plaatsen van zonnepanelen, warmtepompen, vloerverwarming of waterstofketels. Ook het aansluiten op stadsverwarming en vergistingsinstallaties is in sommige gebieden mogelijk. Het probleem is echter dat ook hiervoor een goed advies vereist is. Bij een gebrek aan een goed advies kunnen de kosten in de praktijk nog hoger worden en kan het effect van de nieuwe installaties gering zijn. Het gevolg is dat de bewoners van het huis veel geld hebben uitgegeven zonder daadwerkelijk een lagere energierekening te krijgen. Daarnaast is het zo dat er veel bedrijven in de markt actief zijn die verkopen tot doel hebben in plaats van het leveren van een effectieve duurzame oplossing. Daardoor is het goed mogelijk dat er verkeerde isolatie wordt aangebracht met vochtproblemen en ventilatieproblemen tot gevolg. Dan kost het repareren van die problemen nog meer geld.
Besparen op isolatie en advies
Mensen die weinig geld te besteden hebben en onder de groep met energiearmoede geplaatst kunnen worden zullen vaak aarzelen om te investeren in de verduurzaming van hun woning. Als er al besloten wordt om daar geld aan te besteden dan zal geld wellicht de doorslaggevende factor zijn en niet de effectiviteit van de maatregel. Het isoleren en verduurzamen zal dan waarschijnlijk tegen zo laag mogelijke kosten moeten gebeuren. Doordat te weinig geld wordt besteed is de kans groot dat het effect gering op de energierekening en blijft in feite de energiearmoede in stand.
Energiearmoede oplossen
Het oplossen van energiearmoede kan op verschillende manieren plaatsvinden. Allereerst is het goedkoper maken van energie een goede oplossing om energiearmoede tegen te gaan. Daarnaast is het beperken van het energieverbruik een logische stap. Dat kan in de praktijk het makkelijkste worden gedaan door de kachel oftewel de thermostaat lager te zetten. Het isoleren van een woning moet professioneel worden gedaan net als de investering in duurzame installaties. Mensen zouden op dit gebied kosteloos advies moeten krijgen. Daarnaast zou de overheid er goed aan doen om de verduurzaming van woningen te betalen. Dit kan worden betaald uit de belasting die wordt ontvangen op het verbruik van aardgas en elektrische stroom. Zo wordt met het geld dat aan energieverbruik wordt verdiend de energiebesparing bekostigd.