Overheid wil invloed vergroten in staatsbedrijven

Op vrijdag 18 oktober kwam opmerkelijk nieuws uit Den Haag. Minister Dijsselbloem van Financiën wil dat de overheid meer inspraak krijgt in staatsbedrijven. Volgens hem moeten bedrijven zoals Schiphol en ABN Amro de staat eerder betrekken bij beslissingen op strategisch niveau. Ook de Gasunie moet als staatbedrijf gehoor geven aan het besluit van minister Dijsselbloem.

Wat zijn staatsbedrijven?
Men spreekt van staatsbedrijf of overheidsbedrijf wanneer het bedrijf in handen is van de overheid of de overheid groot aandeelhouder is van het bedrijf. Staatsbedrijven komen in verschillende politiek systemen voor, van communistische tot kapitalistische systemen en van totalitaire tot democratische regeringsvormen. Een staatsbedrijf is meestal om een bepaalde reden in handen van een overheid. Vaak gaat het om essentiële functies die door het bedrijf in de economie worden vervuld. Zo heeft Schiphol een belangrijke logistieke functie voor Nederland. De Gasunie heeft op het gebied van energie een belangrijke rol. Uit bijna elk staatsbedrijf is te herleiden wat het belang daarvan is voor de Nederlandse maatschappij.

Belang van gas en elektriciteit voor Nederland
Gas en elektriciteit zijn zeer belangrijk voor het Nederlandse bedrijfsleven en de Nederlandse huishoudens. Deze energiedragers of energiebronnen zijn van dusdanig groot belang dat veel bedrijven en huishoudens er niet zonder kunnen. De overheid heeft daarom besloten dat de Gasunie en Tennet in handen van de staat blijven. Het belang van de gasnetten en elektriciteitsnetten is eenvoudigweg te groot om het uit te besteden of te verkopen aan commerciële bedrijven. Het functioneren van de Nederlandse maatschappij hangt voor een groot deel af van de kwaliteit van deze energienetten.

Invloed van de overheid op gas en elektriciteit
Vanaf 1 januari 2014 wil de overheid eerder betrokken worden bij grote beslissingen van staatsbedrijven. De drempel waarbij de overheid moet worden geraadpleegd bij een beslissing wordt omlaag gebracht. Ook bij het benoemen van bestuurders, commissarissen en andere belangrijke functies van staatsbedrijven wil de overheid meer betrokken worden. De overheid wil met het vergroten van haar invloed er voor zorgen dat er capabele bestuurders worden aangenomen dat er verantwoord met het geld van de Nederlandse burgers wordt omgegaan.

NS en Schiphol
De Nederlandse  Spoorwegen (NS) en Schiphol vormen met hun belangrijke logistieke functie een sleutelpositie in de mobiliteit van Nederlandse goederen en personenvervoer per spoor en in de lucht. Ook op dit gebied moeten de Nederlanders verzekerd zijn van kwaliteit en veiligheid. Daarom wil minister Dijsselbloem dat deze bedrijven ook nog geruime tijd in staatshanden blijven.

Reactie Technisch Werken
Het is begrijpelijk dat de overheid haar burgers wil garanderen dat ze op een veilige en verantwoorde wijze worden bediend van energie en de mogelijkheid om zich per spoor of in de lucht te verplaatsen. Het is niet meer dan vanzelfsprekend dat de overheid wil weten wat er met het geld van de burgers gebeurd wanneer dat wordt geïnvesteerd in staatsbedrijven. Torenhoge bonussen die worden toegekend aan bestuurders, zonder dat die duidelijke resultaten  hebben geboekt, vormen een doorn in het oog voor veel mensen. Wanneer naast het toekennen van hoge bonussen ook ontslagen volgen voor lager personeel is de maatschappelijke verontwaardiging groot. Staatsgeld komt zo in de verkeerde handen terecht. Wie controleert de bestuurders en is verantwoordelijk voor het aannamebeleid? Ik kan me goed voorstellen dat Dijsselbloem hierop invloed wil uitoefenen. Daarnaast is het goed dat de bedrijven niet in commerciële handen vallen. Het elektriciteitsnet is nu vrijwel op alle plekken in Nederland aanwezig. Ook commercieel minder aantrekkelijke plaatsen zoals kleine dorpen of verspreide boerderijen zijn voorzien van elektriciteit en gas. Deze netwerken moeten onderhouden worden. Een commercieel bedrijf zou de keuze kunnen maken om deze minder rendabele regio’s af te stoten maar de overheid kan dat niet. Dit is ook van toepassing op het openbaar vervoer dat door de Nederlandse Spoorwegen wordt geboden.