De Arbeidsomstandighedenwet die ook wel Arbowet wordt genoemd heeft tot doel de veiligheid en gezondheid van werknemers te beschermen. Werkgevers hebben volgens de Arbowet een belangrijke verantwoordelijkheid met betrekking tot de arbeidsomstandigheden van de werknemers. Zo moeten werkgevers zich volgens de Arbowet voortdurend inzetten voor de verbetering van de arbeidsomstandigheden op de werkvloer. Ook dient de werkgever de werknemer voldoende onderricht te geven op het gebied van veiligheid en dient er regelmatig overleg plaats te vinden tussen de werknemers en direct leidinggevenden waarbij veiligheid aan de orde komt. Een belangrijk uitgangspunt van de Arbowet is echter ook dat zowel de werkgever als de werknemer verantwoordelijkheid dragen als het gaat om veiligheid binnen een bedrijf. Hieronder staan de verplichtingen die de werknemer heeft volgens de Arbowet.
Verplichtingen werknemer op basis van Arbowet
Werknemers zullen zich ook moeten inzetten voor hun eigen veiligheid en de veiligheid van hun collega’s. De Arbowet heeft ook voor werknemers bepalingen opgenomen zodat ook zij zich bewust zijn van hun rol binnen het bedrijf op het gebied van veiligheid en gezondheid. Hieronder staan een aantal belangrijke verplichtingen waar een werknemer zich binnen het bedrijf volgens de Arbowet aan moet houden:
- Werknemers moeten veilig werken. Dit houdt in dat werknemers geen gevaar mogen veroorzaken op de werkvloer of de directe omgeving. Werknemers mogen geen veiligheidsvoorschriften overtreden ook niet wanneer ze daardoor sneller kunnen werken.
- Persoonlijke beschermingsmiddelen moeten verplicht worden gebruikt door de werknemer wanneer deze zijn voorgeschreven. De werkgever is verplicht om deze zogenaamde pbm’s te verstrekken maar de werknemer moet ze wel gebruiken. Als gehoorbescherming op de werkvloer verplicht is zal de werknemer deze van de werkgever ontvangen en moet hij of zij deze gebruiken. Dit is slechts een voorbeeld er zijn zeer veel verschillende arbeidsomstandigheden en daardoor zijn er ook verschillende persoonlijke beschermingsmiddelen. Elk bedrijf heeft daardoor zijn eigen pbm’s voorgeschreven die afgestemd zijn op de specifieke arbeidsomstandigheden en werkzaamheden. Werknemers zullen naast het gebruiken van de persoonlijke beschermingsmiddelen er ook voor moeten zorgdragen dat de persoonlijke beschermingsmiddelen juist gebruikt worden conform de voorschriften. Ook zullen werknemers de persoonlijke beschermingsmiddelen goed moeten onderhouden.
- Werknemers zullen er voor moeten zorgen dat ze de juiste voorlichting en instructie van de werkgever kunnen ontvangen. Daaruit vloeit voort dat werknemers (actief) moeten deelnemen aan voorlichtingsbijeenkomsten en instructiebijeenkomsten die door de werkgever worden gegeven. Deze voorlichtingsbijeenkomsten kunnen een verschillende naam hebben. Bedrijven geven de kennis op het gebied van Veiligheid Gezondheid en Milieu aan de hand van toolboxmeetings aan werknemers. Deze toolboxmeetings gaan over de specifieke veiligheidsaspecten van een bouwplaats of project. Werknemers moeten deze toolboxmeetings verplicht bijwonen.
- Werknemers moeten de aan hen toevertrouwde gereedschappen, werktuigen en machines gebruiken conform de (veiligheids) voorschriften. De meeste machines die een pneumatische, hydraulische, mechanische of elektrotechnische aandrijving hebben zijn voorzien van beveiligingen. Deze beveiligingen zorgen er voor dat de persoon die de middelen hanteert wordt beschermd tegen verwondingen of andere ernstige problemen. De werknemer mag deze beveiligingen niet uitschakelen of verwijderen. Dit mag ook niet wanneer het werk daardoor makkelijker wordt of sneller kan worden uitgevoerd. De beveiligingen van machines, gereedschappen en werktuigen zijn er voor om de werknemer en de omgeving daarvan te beschermen en dienen dus niet verwijdert te worden. Wanneer een werknemer constateert de beveiliging wel verwijdert is of defect is zal hij of zij daarvan melding moeten maken bij zijn leidinggevende. Een machine of werktuig met een defecte beveiliging of verwijderde beveiliging mag niet worden gebruikt.
- Werknemers moeten onveilige situaties direct melden aan de leidinggevende zodra ze de onveilige situatie hebben opgemerkt. Dit is verplicht omdat een leidinggevende over werkgever niet alle onveilige situaties op de werkvloer zelf kan zijn. Daardoor zijn de werknemers voor een deel de ogen en de oren van de werkgever op de werkvloer. De werknemers zijn daarbij niet alleen verantwoordelijk voor hun eigen veiligheid maar ook voor de veiligheid van andere werknemers en bezoekers van de werkplek. Als ze een onveilige situatie zien zullen ze ook de betrokken werknemers moeten attenderen op de onveiligheid en indien mogelijk de oorzaak van de onveiligheid wegnemen indien dit veilig kan gebeuren. De meldingsplicht bij de leidinggevende blijft echter bestaan.
- Werknemers zijn verplicht om mee te werken aan een onderzoek van de overheidsinspectiedienst Veiligheid en Gezondheid. Deze inspectiedienst voert onderzoek uit binnen een bedrijf en op een werkplaats als er een ernstig ongeval heeft plaatsgevonden. De overheidsinspectiedienst Veiligheid en Gezondheid doet onder andere onderzoek naar de oorzaken van het ongeval en de gevolgen daarvan. Tijdens dit onderzoek kunnen ook getuigen worden gehoord. Als een werknemer als getuige moet optreden dan is hij of zij verplicht om daar aan mee te werken. Daarbij dient de werknemer uiteraard eerlijk te antwoorden op de vragen van de overheidsinspectiedienst Veiligheid en Gezondheid
Conclusie werknemersverantwoordelijkheid Arbowet
De overheid wil dat werknemers en werkgevers zich gezamenlijk inzetten voor de veiligheid en gezondheid op de werkvloer. Alleen wanneer iedereen zich binnen een bedrijf zich hiervoor inzet kan een arbobeleid goed en effectief worden geïmplementeerd en geoptimaliseerd. Werkgevers en werknemers leveren beide input voor het beleid tijdens overleggen. Uiteraard dienen werknemers zich te houden aan de veiligheidsvoorschriften. Als we de verplichtingen voor de werknemer in het kader van de Arbowet nog even kort op een rijtje zetten dan komen daar de volgende punten uit voort:
- Veroorzaak geen gevaar
- Gebruik de voorgeschreven persoonlijke beschermingsmiddelen op de juiste manier
- Neem actief deel aan de voorlichtingsbijeenkomsten en instructiebijeenkomsten
- Gebruik machines, werktuigen en gereedschappen op de juiste manier
- Meldt onveilige situaties aan de leidinggevende
- Werk mee aan ongevallenonderzoeken