Aardolie en aardgas zijn fossiele stoffen die worden gewonnen uit de aarde, daarom spreekt men ook van aardolie en aardgas. Deze stoffen bevinden zich in de aardkorst maar zijn daarbij vermengd met verschillende stoffen zoals, lood, ijzer, zwavel en andere stoffen. Zo bevat aardolie de categorieën cycloalkanen (naftenen), alkanen (paraffinen), bitumen en aromaten. Het is ook mogelijk dat in aardolie en aardgas radioactieve stoffen zitten. Het is mogelijk dat schadelijke stoffen zich gaan ophopen in de installaties die worden gebruikt voor het winnen van aardgas en aardolie. Dit kan gevaar opleveren voor mensen die met deze installaties werken of er onderhoud aan uitvoeren. Basiskennis over bepaalde schadelijke stoffen is van belang. Hieronder worden twee bekend stoffen uit de aardgas en aardoliesecgtor benoemd die een gevaar kunnen vormen voor de gezondheid van mensen indien ze vrijkomen in de atmosfeer. Dit zijn radioactieve stoffen en H2S.
Radioactieve stoffen
Het is echter mogelijk om met speciale meetapparatuur te bepalen of er schadelijke radioactieve stoffen aanwezig zijn en waar deze zich bevinden. De radioactieve straling die gemeten wordt aan de buitenkant van een installatie is over het algemeen laag. Meestal is de radioactieve straling aan de buitenkant van de installaties zo laag dat er geen noemenswaardig gevaar ontstaat voor de werknemers tenzij er veranderingen aan de installatie plaatsvinden. Als bijvoorbeeld de winningsinstallatie moet worden geopend kunnen de radioactieve stoffen vrijkomen in de atmosfeer en een gevaar voor de veiligheid en gezondheid opleveren. Het is van groot belang dat wordt voorkomen dat mensen in contact komen met radioactieve stoffen en radioactieve straling. Daarom dienen regelmatig metingen, controles en inspecties te worden verricht en dienen speciale acties te worden ondernomen om de veiligheid te waarborgen wanneer men een winningsinstallatie gaat openen.
Waterstofsulfide H2S
H2S is een aanduiding die wordt gebruikt voor waterstofsulfide. Dit is een zeer giftige stof die ontstaat door het rotten van organische stoffen die bestaan uit eiwitten en daardoor cysteïne en methionine bevatten. Dit rottingsproces zorgt er voor dat H2S de geur heeft van rotte eieren. Deze geur is echter bij een zeer geringe concentratie merkbaar van 0,1 ppm tot 5,0 ppm (ppm is parts per million). Tussen 0,1 ppm en 5,0 ppm wordt de geur wel steeds beter waarneembaar voor mensen. Dit is een belangrijke waarschuwing om meteen de plaats te verlaten en direct andere collega’s en leidinggevenden te waarschuwen. Er zijn letterlijk levens in gevaar.
Al snel is de geur niet meer waarneembaar omdat de ademhalingsorganen van mensen worden aangetast door H2S. Het feit dat de geur niet meer geroken kan worden houdt beslist niet in dat het gevaar geweken is. Daarom dient men nog steeds de put of de winningsinstallatie te verlaten. Vanaf 50 ppm beginnen er schadelijke effecten op te treden bij mensen maar is de kenmerkende geur van rotte eieren niet meer waarneembaar voor mensen. De ademhalingsorganen beginnen te ontsteken en irriteren. Naarmate de concentratie H2S hoger wordt en de blootstelling voortduurt wordt de schade aan de ademhalingsorganen erger en de kans op de dood groter. Daarom is het zo belangrijk dat men H2S tijdig herkend en direct actie onderneemt. Het draait daarbij om kennis en snel handelen. Doormiddel van trainingen zoals de cursus veilig werken in H2S gebieden kunnen werknemers leren hoe ze moeten handelen als H2S wordt waargenomen. Deze H2S cursussen kunnen daadwerkelijk levens redden op de werkplek.
Volg veiligheidsinstructies op!
Bedrijven die werken in de winning en het transport van aardolie en aardgas doen er alles aan om de risico’s voor personeel, omwonenden en het milieu te elimineren. Dit kunnen bedrijven echter niet alleen ze hebben de hulp van leidinggevenden, veiligheidsadviseurs en werknemers nodig. Bedrijven zorgen er voor dat er instructies, bijvoorbeeld poortinstructies, worden gegeven bij plants. Ook worden specifieke veiligheidsinstructies gegeven met betrekking tot bijvoorbeeld H2S. Deze instructies kunnen levens redden en zijn daardoor van groot belang. Daarom wordt een stempel aangebracht in het veiligheidspaspoort of personal safety logbook (PSL). Tijdens een toolboxmeeting kunnen de onderwerpen H2S of radioactieve stoffen eveneens aan de orde komen en tijdens een OOG-ronde (Observatie Onveilig Gedrag) kan er door leidinggevenden extra gelet worden op het naleven van de veiligheidsregels. Door het naleven van de veiligheidsregels zorg je er voor dat de risico’s voor jezelf en anderen zoveel mogelijk worden beperkt en beheerst. Het naleven van de veiligheidsregels is verplicht maar is ook een belangrijke verantwoordelijkheid die een betrokken werknemer ook uit zichzelf en uit eigen motivatie moet doen.