Dit artikel begint met de titel ‘middelen, mogelijkheden, mentaliteit en de werkplek’. Deze aspecten zijn van groot belang als het gaat om het bevorderen van de veiligheid op de werkplek. In totaal wordt ongeveer tachtig procent van alle ongevallen die plaatsvinden veroorzaakt door menselijk falen. Daarbij gaat het ook om menselijk gedrag en de houding op de werkvloer.
Bedrijven zijn volgens de Arbeidsomstandighedenwet verplicht om er alles aan te doen om de werkplek zo veilig mogelijk te maken. Deze wet wordt ook wel Arbowet genoemd en schrijft onder andere voor dat bedrijven een Risico Inventarisatie en Evaluatie moeten hanteren bij het in kaart brengen van risico’s op de werkplek.
Ook dienen bedrijven doormiddel van een plan van aanpak de risico’s op de werkplek te elimineren of te beheersen. Zowel het management, de leidinggevenden als het uitvoerende personeel is verantwoordelijk voor het zo veilig mogelijk werken. Daarbij komen onder andere de bergrippen uit de titel aan de orde:
- Middelen
- Mogelijkheid
- Mentaliteit
- Werkplek
Deze verschillende begrippen en hun relatie tot de veiligheid en veilig werken zijn in de alinea’s hieronder nader toegelicht.
Middelen
Elk bedrijf stelt bepaalde middelen beschikbaar aan het personeel. Het gaat hierbij onder andere om materialen en gereedschappen. Ook vervoersmiddelen en machines behoren tot de middelen die een bedrijf ter beschikking stelt om het werk uit te kunnen voeren. In het kader van de veiligheid worden de persoonlijke beschermingsmiddelen en veiligheidsvoorzieningen benadrukt. Hierbij kan men denken aan veilige werkkleding maar ook aan veiligheidsborden een dodemansknop op een machine of markeringen op de machine. Ook dienen machines goed te worden onderhouden en indien nodig te worden gekeurd.
Een CE markering is op persoonlijke beschermingsmiddelen en veel gereedschappen ook een belangrijke indicatie dat het desbetreffende middel aan de minimale Europese richtlijnen voldoet die aan dat middel zijn gesteld.
Mogelijkheid
Met het begrip mogelijkheid wordt in het kader van de veiligheid de mate bedoelt waarin een leidinggevende het personeel de tijd en de ruimte geeft om aandacht te besteden aan de veiligheid. Krijgt de werknemer bijvoorbeeld de tijd om de middelen naar behoren te gebruiken en heeft de werknemer de mogelijkheid om dit op een veilige manier te doen.
Mentaliteit
Het begrip mentaliteit is ook van groot belang. Dit begrip is vooral gekoppeld aan de werknemers die de werkzaamheden uitvoeren. Hebben de werknemers op de werkvloer de juiste instelling met betrekking tot veiligheid? Zijn de werknemers bewust van de risico’s die ze teweeg brengen als ze bewust of onbewust onveilig gedrag vertonen. Durven de werknemers elkaar aan te spreken op onveilige situaties, onveilig gedrag of onveilige handelingen.
Werkplek
Tot slot is de werkplek een belangrijk aspect. De werkgever kan wel bepaalde middelen beschikbaar stellen maar deze dienen wel veilig te worden aangebracht op de werkplek. De inrichting van de werkplek is van groot belang voor de veiligheid van de werknemers en de bezoekers. Is er bijvoorbeeld voldoende licht op de werkplek aanwezig zodat werknemers hun werkzaamheden goed kunnen zien? Is de vloer effen en bevat deze geen gaten of naden waardoor mensen ten val kunnen raken?
En de factor mens dan?
De factor mens werd al voor een deel benoemd in het gedeelte mentaliteit. Het spreekt voor zich dat de werknemer een goede mentaliteit moet hebben ten aanzien van veiligheid. Echter is de mentaliteit lang niet altijd het enige aspect waar het mis kan gaan op de werkvloer. Werknemers moeten namelijk ook over voldoende kennis beschikken om de risico’s op de werkvloer in te schatten en daar adequaat op te kunnen reageren.
Deze kennis dient het bedrijf hen aan te leveren doormiddel van duidelijke werkinstructies met daarbij specifieke aandacht voor de veiligheid. Ook dient de werkgever de werknemer te voorzien van de vereiste persoonlijke beschermingsmiddelen. De werknemer dient deze veiligheidsinstructies nauwgezet op te volgen en dient daarnaast uiteraard de persoonlijke beschermingsmiddelen conform de voorschriften te gebruiken en goed te onderhouden. Dit is voor een deel een kwestie van mentaliteit.
Ook de leidinggevenden behoren uiteraard tot de factor mens. Zij zullen ook op een verantwoorde wijze met veiligheid op de werkvloer moeten omgaan. Als werknemers onveilige situaties melden dienen ze dit serieus te nemen. Daarnaast dienen leidinggevenden ook er voor te zorgen dat de instructies die door hen gegeven worden ook daadwerkelijk worden begrepen door de werknemers. Het verstrekken van werkinstructies en veiligheidsinstructies dient dus niet een formaliteit te zijn maar daadwerkelijk gericht te zijn op het voorkomen van ongevallen op de werkvloer en het bevorderen van de gezondheid en het welzijn van de werknemers.