Wat zijn nutsbedrijven en wat doen deze bedrijven?

Nutsbedrijven zijn vaak door de overheid opgericht en dienen voor het algemeen ‘nut’. De diensten van nutsbedrijven zijn van openbaar nut en zijn vaak zo belangrijk voor de maatschappij dat men er eigenlijk niet meer zonder kan. Daarom wil de overheid garanderen dat haar burgers van de diensten van nutsbedrijven gebruik kunnen maken. Concurrentie en economische belangen zoals winstgevendheid zijn vaak van ondergeschikt belang. Nutsbedrijven bevinden zich vaak in een monopolypositie waardoor concurrentiestrijd vaak niet aan de orde is. In de negentiende en twintigste eeuw zijn er door de overheid in Nederland veel nutsbedrijven opgericht.

Voorbeelden van nutsbedrijven
Er zijn verschillende voorbeelden van bedrijven die een algemeen nut dienen en daardoor belangrijk zijn voor het functioneren van een samenleving of maatschappij. Hieronder staan een aantal belangrijke voorbeelden van voorzieningen die door een nutsbedrijf geleverd worden.

Watervoorziening
Nutsbedrijven kunnen zich richten op drinkwatervoorziening omdat drinkwater van levensbelang is voor mensen. Burgers moeten er zeker van zijn dat ze drinkwater ter beschikking hebben. Daarnaast moeten burgers er van uit kunnen gaan dat het drinkwater van voldoende kwaliteit is om daadwerkelijk te drinken.

Elektriciteitsvoorziening
Ook de elektriciteitsvoorziening is in handen van een nutsbedrijf. Zonder elektriciteit kunnen veel bedrijven niet draaien en hebben ook ziekenhuizen, scholen en overheidsgebouwen een probleem. Naast de utiliteit zijn ook de burgers afhankelijk van elektriciteit. Hoewel de elektriciteitsvoorziening in handen is van een nutsbedrijf zijn de burgers wel vrij om te kiezen voor een energieleverancier.

Gasvoorziening
Naast elektriciteit is ook de voorziening van gas in handen van een nutsbedrijf. Gas is voor een samenleving van groot belang. Doormiddel van gas kan onder andere worden gekookt en kunnen daarnaast gebouwen van warmte worden voorzien. Daarom is ook de gasvoorziening in handen van een nutsbedrijf.

Openbaar vervoer
Ook openbaar vervoer is in handen van nutsbedrijven. De overheid wil graag dat burgers in Nederland verzekerd zijn van een mogelijkheid om zich doormiddel van openbaar vervoer te verplaatsen. Ook afgelegen plaatsen zijn vaak doormiddel van openbaar vervoer te bereiken.

Invloed van de overheid op nutsbedrijven
De overheid heeft invloed op nutsbedrijven. Toch hebben veel nutsbedrijven de afgelopen jaren door de overheid meer vrijheid gekregen in de besluitvorming. De politiek is verdeeld over de vrijheid die nutsbedrijven hebben in hun besluitvorming over belangrijke investeringen. Het geld wat nutsbedrijven besteden wordt namelijk door de overheid verstrekt. De belastingbetaler betaalt uiteindelijk de nutsbedrijven en het personeel wat daar werkzaam is. Bepaalde politieke partijen willen dat de overheid meer invloed heeft op wat er met het geld wordt gedaan. Zo moet de overheid volgens deze partijen meer invloed kunnen uitoefenen op de geplande investeringen en de benoeming van managers in hoge bestuursfuncties.