Wat zijn edelmetalen en waar worden ze voor gebruikt?

Men spreekt van een edelmetaal wanneer men het over metaal heeft dat niet of nauwelijks door oxidatie wordt aangetast. De bestendigheid tegen oxideren zorgt er voor dat een edelmetaal over een vaste kwalitatieve massa beschikt. Edelmetalen behouden daardoor hun kwaliteit en daarmee hun waarde. Deze eigenschap maakt dat edelmetalen een lange geschiedenis hebben in de handel. Niet alleen muntstukken werden vervaardigd van verschillende edelmetalen, zoals bijvoorbeeld goud en zilver, edelmetaal werd en wordt ook nu nog gebruikt als onderliggende waarde voor het geld dat in de omloop is gebracht. Denk hierbij aan de internationale gouden standaard die in de periode 1871 tot 1900 tot stand werd gebracht en sindsdien voortdurend onderwerp was van internationale handel en discussie. De gouden standaard is een muntsysteem waarbij de waarde van geld verbonden is aan een bepaald gewicht in goud.

Edelmetalen zijn belangrijk voor de economie. Toch is de prijs van edelmetalen niet constant. De waarde van bijvoorbeeld goud kan stijgen en dalen. Edelmetalen zijn daardoor onderhevig aan de ontwikkelingen in de economie. Een stijgende vraag naar een edelmetaal zorgt er voor dat de prijs van dat edelmetaal stijgt. Wanneer het aanbod van een edelmetaal op de markt groter wordt zorgt dat er voor dat de waarde van het edelmetaal daalt. Een edelmetaal blijft kwalitatief even veel waard maar de prijs kan verschillen.

Verschillende edelmetalen
Er zijn verschillende edelmetalen bekend. Goud en platina zijn daarvan bekende voorbeelden. Deze edelmetalen zijn zeer goed bestand tegen oxidatie. Ook zilver is een bekend edelmetaal maar is wel gevoeliger voor oxidatie. Zilver kan na verloop van tijd een zwarte aanslag krijgen die met zilverpoets weer weggepoetst kan worden. Minder bekend zijn de edelmetalen Osmium, Rhodium, Iridium, Palladium en Ruthenium. Deze edelmetalen hebben allemaal unieke eigenschappen. Deze unieke eigenschappen zorgen er voor dat edelmetalen op verschillende manieren toegepast kunnen worden in de techniek.

Toepassing goud in sieraden
Edelmetalen zijn kostbaar en blijven kwalitatief in dezelfde staat. Dit maakt edelmetalen naast ruilmiddel in de handel ook geschikt voor sieraden. Goud komt bijvoorbeeld veel voor in sieraden, denk bijvoorbeeld maar aan een trouwring. Goud is roestvrij en is een dicht maar zacht materiaal. Wanneer het toegepast wordt in sierraden wordt de zuiverheid van goud aangegeven in karaat. Zuiver goud is 24 karaat. Dit is echter vrij zacht materiaal en daarom wordt goud vaak gelegeerd. Hierdoor wordt goud minder zuiver maar de legering zorgt er voor dat het sieraad wel sterker wordt. In Nederland zie je verschillende zuiverheidsgraden op de markt voor goud. Zo zijn er sieraden met 22 karaat goud, deze bevatten 91,7 procent goud. Ook 18 karaat goud komt voor, deze legeringen bestaan uit 75 procent goud. Daarnaast is ook 14 karaat in de omloop, dit bestaat voor 58,3 procent uit goud. Hieronder staan nog een aantal toepassingen van edelmetalen in de techniek.

Edelmetalen in de techniek
edelmetalen worden niet alleen gebruikt voor sieraden. Ook in de techniek worden ze toegepast vanwege de speciale eigenschappen die deze edelmetalen bevatten. Hieronder volgen een aantal voorbeelden van toepassingen van edelmetalen in de techniek:

  • Goud wordt onder andere gebruikt voor elektronische componenten en hoogwaardige elektrische schakelaars en connectoren.
  • Platina wordt bijvoorbeeld gebuikt in de petrochemische industrie. Hierbij  wordt platina gebruikt  in de raffinage van ruwe olie.
  • Zilver beschikt over een goede elektrische geleiding. Hierdoor is zilver geschikt om te verwerken in elektrische en elektronische producten zoals circuits. Ook voor het verbinden van componenten wordt zilver of worden zilverlegeringen gebruikt.
  • Rhodium wordt gebruikt in de chemische industrie als katalysator. Ook wordt het gebuikt als anodemateriaal in röntgentoestellen.
  • Osmium wordt als onderdeel van een legering gebruikt voor elektrische contacten.
  • Palladium wordt in de organische chemie gebruikt als katalysator.
  • Iridium is bestand tegen hoge temperaturen waardoor het geschikt is voor onder andere smeltkroezen of voor machineonderdelen die aan zeer hoge temperaturen bloot staan.
  • Ruthenium wordt gebruikt in verschillende legeringen (bijvoorbeeld met titanium of palladium) om deze harder en slijtvaster te maken.

Edelmetalen zijn kostbaar
Edelmetalen hebben bijzondere eigenschappen en  dat maakt ze gewild. Hierdoor wordt de prijs van edelmetalen opgedreven. Binnen de techniek worden edelmetalen, zoals hiervoor te lezen is, ook gebruikt. Vaak worden edelmetalen gebruikt in de techniek omdat onedele metalen zoals ijzer en zink niet over de gewenste eigenschappen beschikken. Wanneer edelmetalen in een product zijn verwerkt zorgt dat wel voor hogere grondstofkosten. Dit heeft weer tot gevolg dat de producten waarin edelmetalen zijn verwerkt kostbaar zijn.