Wat is HACCP en waarvoor wordt HACCP gebruikt?

HACCP is een Engelse afkorting die staat voor Hazard Analysis and Critical Control Points. Wanneer deze omschrijving wordt vertaald in het Nederlands betekent HACCP: Gevarenanalyse en kritische controlepunten. Het HACCP is een risico-inventarisatie die wordt gebruikt voor de voedingsmiddelen. In Nederland wordt net als in andere Europese landen veel aandacht besteed aan de kwaliteit en veiligheid van voedsel. Bedrijven die in Nederland in de voedingsmiddelenbranche actief zijn krijgen te maken met strenge veiligheidsvoorschriften. Er zijn in deze branche zeer veel verschillende bedrijven die zich bezig houden met het bereiden, behandelen, verwerken, verpakken, vervoeren en distribueren van voedingsmiddelen of levensmiddelen. Levensmiddelen is een algemene term die wordt gebruikt voor alle eetwaren en drinkwaren die door mensen worden genuttigd. Daarnaast vallen ook alle leveranciers van grondstoffen en hulpstoffen aan de voedingsmiddelenindustrie onder de HACCP regels. Niet alleen bedrijven die voedingsmiddelen voor mensen produceren vallen onder HACCP ook diervoeders vallen er onder.

Waarom HACCP?
Het HACCP wordt vanuit de Europese Unie gecoördineerd en is er op gericht dat bedrijven in de voedingsmiddelen alle aspecten van het voortbrengingsproces identificeren. Daarnaast moeten bedrijven deze aspecten op mogelijke gevaren analyseren. Het doel van de Europese Unie met HACCP is een veilig productieproces van voedingsmiddelen met een zo gering mogelijke kans op besmetting doormiddel van schadelijke bacteriën en andere schadelijke stoffen. De ontwikkeling van bacteriën heeft onder andere te maken met de temperatuur. Daarom wordt bij HACCP veel aandacht besteed aan het bewaken en registreren van koelcellen en vriescellen. Daarnaast is ook de algehele hygiëne een belangrijk onderdeel. Uiteindelijk moet doormiddel van HACCP voorkomen worden dat voedsel kan worden aangetast door:

  • Microbiologische gevaren. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van bacteriegroei. Daarnaast moeten ook virussen en parasieten worden geweerd.
  • Chemische gevaren. Deze kunnen onder andere ontstaan door verontreiniging met bestrijdingsmiddelen. Daarnaast kan de veiligheid van voedsel worden aangetast door toxinen en zware metalen.
  • Fysische gevaren. Dit zijn gevaren zoals stukjes plastic, glassplinters, stukjes gruis of metaaldraad, kortom materialen die niet als voedsel kunnen worden beschouwd en bij inname tot letsel kunnen leiden.

De manier waarop bedrijven in de voedingsmiddelenbranche met deze gevaren om moeten gaan is vastgelegd in HACCP. Dit is voornamelijk een preventieve gestructureerde methode die wordt gebruikt om alle relevante gevaren voor de voedselveiligheid te beperken of te indien mogelijk te elimineren. In de volgende alinea zijn de principes benoemt waarop de HACCP methode is gebaseerd.

Zeven principes van HACCP
De bedrijven en processen in de voedingsmiddelen zijn divers. Daarom is het onmogelijk een exacte beschrijving te maken van de processen van bedrijven en de veiligheidsvoorschriften met betrekking tot levensmiddelen die daaraan zijn verbonden. HACCP is om deze reden geen handleiding die kan nageslagen worden door bedrijven. In plaats daarvan is HACCP een systeem dat gebaseerd is op zeven principes. Bedrijven moeten in hun eigen bedrijfsprocessen en productieomgeving deze zeven principes toepassen. De zeven principes van het HACCP-systeem zijn als volgt:

  1. Potentiële gevaren moeten worden geïnventariseerd.
  2. Kritische Controlepunten (CCP’s) moeten worden vastegesteld. Dit zijn de plaatsen of momenten in het proces waar de risico’s kunnen worden beperkt of voorkomen.
  3. Per CCP moeten de kritieke grenzen worden aangegeven.
  4. De CCP’s  moeten worden bewaakt en gecontroleerd via een duidelijk systeem. Hierdoor kan de monitoring van de Kritische Controlepunten effectief worden uitgevoerd.
  5. Per CCP moeten de correctieve acties worden vastgelegd waarmee de veiligheid dient te worden hersteld.
  6. Verificatie moet worden toegepast. Dit moet aan de hand van periodieke controles gebeuren waarmee de effectiviteit van de  HACCP aanpak kan worden nagegaan.
  7. Documentatie en registraties moeten worden bijgehouden en moeten aangetoond kunnen worden. hierin moet onder andere zijn vastgelegd welke aspecten van het proces zijn aangepast en op welke wijze dat is gebeurd.

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) controleert bedrijven in Nederland die actief zijn in de voedingsmiddelen of levensmiddelenbranche. De controle van de NVWA is gericht op het al dan niet bezitten van een effectief HACCP plan en het naleven van dat plan.

Samenvatting over HACCP
Een bedrijf is doormiddel van het HACCP verplicht om in productieprocessen, distributieprocessen en opslag van voedingsmiddelen aan te geven waar er mogelijke gevaren voor de kwaliteit en veiligheid van  voedingsmiddelen kunnen ontstaan. Deze situaties dienen effectief te worden aangepakt. Daarom moeten bedrijven ook aangeven welke maatregelen worden ondernomen om de situatie te verbeteren. Dit alles moet duidelijk worden geregistreerd en gecoördineerd. Uiteindelijk moet de gezondheid van de consumenten doormiddel van HACCP beter beschermd worden.