Gecertificeerd lassen wordt steeds belangrijker in Nederland en Europa. De kwaliteitseisen voor lassen worden vastgelegd in Normen. Deze normen kunnen zowel Europees zijn als Amerikaans. Producten die in Europa op de vaste wal worden gebruikt of geplaatst vallen meestal onder de Europese Normen (EN). In de offshore zoals de scheepsbouw en boorplatformen wordt vooral gelast onder de Amerikaanse normering deze heeft een ASME-code. De normering waaronder gelast wordt is van groot belang voor een bedrijf. Een bedrijf dient te kunnen aantonen dat gelast wordt onder een bepaalde normering en dat het bedrijf daarvoor gekwalificeerd is. Daarom moeten bedrijven hun lasmethodes kwalificeren.
Het kwalificeren van lasmethodes
Een bedrijf moet haar lasmethodes laten kwalificeren door een onafhankelijk instituut. Dit instituut bezoekt het bedrijf dat haar lasmethodes wil laten kwalificeren. Onder toezicht van een afgevaardigde van het onafhankelijk instituut dient een ervaren lasser van het bedrijf aan te kunnen tonen dat ze de las conform de gewenste normering kunnen maken. Deze las wordt vervolgens visueel beoordeeld. Daarna wordt de las ook nog getest conform de voorschriften van de norm. Het testen van de las kan destructief gebeuren en niet destructief. Een combinatie tussen deze twee onderzoeksmethodes is ook mogelijk. Niet destructief onderzoek wordt vooral gedaan met röntgenfoto’s of geluidsgolven. Destructief onderzoek wordt vooral gedaan doormiddel van trekproeven of het doorzagen van de las.
Als het onderzoek een positieve uitslag heeft krijgt het bedrijf bericht dat de lasmethode is gekwalificeerd. Dit zorgt er voor dat binnen het bedrijf onder de desbetreffende lasmethode gelast mag worden. Het proces van het kwalificeren van lasmethodes wordt lasmethodekwalificatie genoemd.
De Lasmethode Beschrijving of Welding Procedure Specification
De lasmethodekwalificatie is een ‘moederdocument’ voor de lasmethode beschrijving. De lasmethode beschrijving wordt in het Engels ook wel Welding Procedure Specification genoemd. Dit document hoort bij een bepaald project of object/ werkstuk dat gelast moet worden. In de lasmethodebeschrijving staat alle informatie die de lasser nodig heeft om de las te kunnen maken. Hierin is onder andere aangeven welk lasproces gehanteerd dient te worden. Er zijn zeer veel verschillende lasprocessen, MIG/MAG, TIG en BMBE –lassen zijn veelvoorkomende lasprocessen. Daarnaast is er ook een grote diversiteit aan toevoegmaterialen. Dit kan poeder gevulde draad zijn of massieve draad. Ook de bekleding van de elektrodes van BMBE-lassen kan sterk verschillen.
Verder wordt uiteraard aangeven welke metaalsoort gelast dient te worden en welke materiaaldikte deze heeft. De eventuele A-hoogte is aangeven en ook het type naad is voor de lasser duidelijk in de lasmethodebeschrijving aangegeven. Bekende lasnaden zijn de V-naad, X-naad, K-naad, I-naad en de stompe lasnaad. Het is belangrijk dat de lasser gekwalificeerd is om de lassen te maken die in de lasmethodebeschrijving zijn aangegeven daarom moeten lassers gecertificeerd of gekwalificeerd worden.
Hoe wordt een lasser gecertificeerd of gekwalificeerd?
Een lasser wordt gekwalificeerd of gecertificeerd doormiddel van een proeflas op een werkstuk. De lasser maakt onder toezicht van een onafhankelijke getuige een proeflas conform de lasmethodekwalificatie die binnen het desbetreffende bedrijf van toepassing is. Vervolgens wordt de las visueel beoordeeld en daarna verder onderzocht in een onderzoekslaboratorium. Als deze resultaten positief zijn ontvang de lasser een lascertificaat die op zijn of haar naam komt te staan. het lascertificaat is in tegenstelling tot de lasmethodekwalificatie niet onbeperkt ‘houdbaar’. Een lasser dient elk jaar opnieuw aan te tonen dat hij of zij nog op het aangegeven niveau kan lassen. Daarvoor moet een proefstuk worden gemaakt of een werkstuk gelast onder toezicht van een lastechnicus. Indien dit positief wordt beoordeeld ontvangt de lasser een stempel op de stempelkaart die hoort bij het lascertificaat. Vervolgens mag de lasser weer een half jaar op het certificaat lassen.
Gecertificeerd lassen is specialisme
Lassen op certificaat is niet eenvoudig. Over het algemeen worden de beste lassers gecertificeerd of gekwalificeerd. De lasser kan met zijn of haar geldige lascertificaat aantonen dat hij of zij kan lassen conform de normen die op het certificaat zijn vermeld. Een lascertificaat toont daarmee het specialisme aan van de lasser. Dit specialisme vergroot de meerwaarde van de lasser voor een bedrijf. Dit is een belangrijk voordeel. Een nadeel is echter dat een bedrijf de lasser meestal op alle laswerkzaamheden in zal zetten waarvoor de lasser gecertificeerd is. De lasser is daardoor een weliswaar een specialist maar kan dat ook als belemmering ervaren met betrekking tot de diversiteit in de werkzaamheden.
Gecertificeerde lassers zijn voor een bedrijf waardevol. Veel bedrijven willen gecertificeerde lassers aan hun bedrijf binden door de lascertificaten niet aan de lasser mee te geven maar in hun eigen administratie te bewaren. Als de lasser vertrekt uit het bedrijf krijgen ze dan meestal niet de lascertificaten mee. Daardoor is de meerwaarde van de lasser op de arbeidsmarkt minder groot. Een lascertificaat moet namelijk altijd aangetoond kunnen worden. Als de lasser zijn lascertificaat niet kan aantonen, kunnen bedrijven niet verifiëren of iemand echt daadwerkelijk op certificaat mag lassen. Een lasser zal in dat geval opnieuw gekwalificeerd moeten worden.