De term zuivellas hoor je soms voorbij komen in de zuivelindustrie. Feitelijk bestaat er geen zuivellas omdat men zuivel en zuivelproducten eenvoudigweg niet kan lassen. Met een zuivellas bedoelt men over het algemeen een lasverbinding in een installatie of zuivelleiding. Een zuivelleiding is een leiding die gemaakt is van corrosievast metaal zoals roestvaststaal (RVS). Deze leidingen kan men op verschillende manieren aan elkaar verbinden. De verbindingsmethoden van leidingen kan men opdelen in uitneembare verbindingen en niet-uitneembare verbindingen. Een uitneembare verbinding van zuivelleidingen komt tot stand door gebruik te maken van zogenoemde zuivelkoppelingen. Een niet-uitneembare verbinding komt tot stand doormiddel van een lasverbinding. Aan lasverbindingen in de zuivelindustrie zijn zeer strenge eisen verbonden. Dit heeft te maken met het feit dat men in de zuivelindustrie voedsel produceert. In de volgende alinea kan men meer lezen over de zuivelindustrie.
Zuivelindustrie
In de zuivelindustrie produceert men zuivelproducten. De basis voor deze zuivelproducten is meestal koeienmelk. Melk kan bederven en daarom zal men er in de zuivelindustrie alles aan doen om de melk en melkproducten zo veilig mogelijk te verwerken. Op die manier kan de voedselveiligheid worden gewaarborgd en kan men bovendien kwalitatief hoogwaardige producten produceren. De zuivelindustrie van Nederland behoort tot de beste zuivelindustrieën ter wereld.
Het feit dat Nederlandse zuivel hoog aangeschreven staat in de wereld vereist wat van de technologie die wordt aangewend om zuivelproducten te produceren. Men moet voortdurend op zoek naar technologische oplossingen om zuivel beter, sneller en kwalitatief hoogwaardiger te verwerken. De machines en leidingen die daarbij worden gebruikt moeten aan een hoge kwaliteit voldoen. Ook de verbindingen die men daarbij aanbrengt moet aan bepaalde eisen voldoen. Een voorbeeld van deze verbindingen is de zuivellas. Daarover is in de volgende alinea meer informatie weergegeven.
Zuivellas
Een zuivellas is een las die aan een aantal eisen voldoet. Deze eisen houden niet alleen verband met de mechanische belastbaarheid van de las. Een zuivellas moet dusdanig worden aangebracht dat men er vanuit kan gaan dat deze een onderdeel kan vormen van een hygiënische installatie. De leidingen die men in de zuivelindustrie toepast zijn meestal gemaakt van roestvaststaal (RVS). Dit materiaal is corrosievast en dat houdt in dat de leidingen niet roesten. Hierdoor wordt vervuiling van de melk en melkproducten voorkomen.
Als er las in deze zuivelleidingen wordt aangebracht moet dat op dusdanige wijze gebeuren dat de zuivelleiding goed dicht is. Daarnaast moet de zuivellas een perfecte doorlas hebben. Dit houdt in dat de las goed moet vloeien aan de binnenkant van de leiding. De zuivel die door de leiding heen stroomt moet niet achter een opstaande rand achterblijven omdat daar bacteriën kunnen ontstaan. Een zuivelleiding moet daarom lasverbindingen bevatten die aan de binnenkant geen opstaande rand bevatten of gaatjes waarin bacteriën zich kunnen ontwikkelen. Pas als een las aan deze eisen voldoet kan men spreken van een zuivellas.
Hoe wordt een zuivellas gemaakt?
Een zuivellas wordt gemaakt doormiddel van een TIG lastoestel. Hierbij wordt vanaf de laselektrode een elektrische boog gecreëerd tussen het werkstuk en de elektrode. Deze elektrische boog is zo heet dat de laskanten van de zuivelleidingen gaan smelten, hierdoor ontstaat een smeltbad. De lasser kan vervolgens een lastoegvoegmateriaal in het smeltbad aanbrengen waardoor het smeltbad wordt vergroot. Als het smeltbad is afgekoeld ontstaat een stevige lasverbinding die niet-uitneembaar is. Er worden ook wel zuivellassen aangebracht zonder gebruik te maken van lastoevoegmateriaal. Dit worden ook wel vloeilassen genoemd. Vloeilassen worden meestal aangebracht in zuivelleidingen met een geringe wanddikte.
Fotolassen in de zuiveltechniek
Men spreekt van fotolassen in de zuiveltechniek wanneer de lassen voldoen aan zeer strenge eisen en bovendien gekeurd zijn. Als de hoogste kwaliteitseisen van toepassing zijn kan men van de lasser verlangen dat hij of zij gecertificeerd is voor het maken van bepaalde lassen. Een gecertificeerd lasser ben je niet zomaar. Een lasser zal eerst onder toezicht van een getuige een las conform een lasmethode moeten aanbrengen in een werkstuk. De lasverbinding in het werkstuk wordt eerst meestal visueel gecontroleerd. Daarna wordt het werkstuk opgestuurd naar een speciaal testlaboratorium waar de las aan een aantal proeven wordt onderworpen. Dit kunnen zowel destructieve proeven zijn in een Destructief Onderzoek (DO) als niet-destructieve proeven in een Niet Destructief Onderzoek (NDO). Voorbeelden van een Niet Destructief Onderzoek zijn röntgenfoto’s en geluidsgolven. De eerste onderzoeksmethoden, röntgenfoto’s, wordt in de praktijk vaak gebruikt. Als de las deze proef goed heeft doorstaan kan men op fotoniveau lassen. Dit wordt ook wel fotolassen genoemd. Iemand die op fotoniveau lassen kan aanbrengen wordt ook wel een fotolasser genoemd.