Een soldeerbout wordt gebruikt voor het solderen van materialen. Wanneer mens soldeert worden twee metalen delen van een werkstuk met elkaar verbonden doormiddel van een door warmte gesmolten metaalsoort. De metalen onderdelen van het werkstuk die met elkaar verbonden moeten worden zullen eerst, op de plaats waar de verbinding tot stand moet worden gebracht, moeten worden verwarmd. Wanneer deze verbindingsplaatsen zijn verwarmd wordt het soldeer als verbindingsmateriaal toegevoegd. Dit soldeer bestaat uit metaal of een legering van metalen die een lager smeltpunt hebben dan de werkstukonderdelen die aan elkaar bevestigd moeten worden. Door dit lagere smeltpunt smelt het soldeer eerder dan de onderdelen van het werkstuk. Voor het verwarmen van de onderdelen van het werkstuk die aan elkaar verbonden moeten worden en het laten smelten van het soldeer maakt men gebruik van een specifiek gereedschap, de soldeerbout.
Wat is een soldeerbout?
Een soldeerbout brengt de onderdelen van het werkstuk die aan elkaar bevestigd moeten lokaal op dezelfde temperatuur als het soldeer dat toegevoegd wordt. Hierdoor kunnen het soldeer en de onderdelen van het werkstuk samengevoegd worden tot één geheel. De warmte die de soldeerbout hiervoor gebruikt is indirecte warmte. De soldeerbout neemt eerst warmte op en brengt daarmee zowel de werkstukonderdelen als het soldeer op de juiste temperatuur.
Voor dit proces is het belangrijk dat de soldeerbout snel veel warmte kan opnemen. Daarnaast moet de soldeerbout ook snel weer warmte af kunnen staan aan het materiaal dat bevestigd moet worden. Een soldeerbout moet dus goed warmte kunnen geleiden. Een veel gebruikt materiaal voor soldeerbouten is koper. Vroeger werd een soldeerbout doormiddel van een vlam verwarmt. Hiervoor werd meestal een gasvlam gebruikt. Tegenwoordig is het effectiever en veiliger om gebruik te maken van elektriciteit. Daarom zijn de meeste soldeerbouten die nu gebruikt worden elektrische soldeerbouten.
Elektrische soldeerbout
Een elektrische soldeerbout heeft grote voordelen. Er hoeft geen gebruik te worden gemaakt van brandbaar gas. Hierdoor is de kans op brand kleiner. Toch moet er ook met een elektrisch soldeerbout voorzichtig worden omgegaan. Een elektrische soldeerbout kan net als een soldeerbout waarbij gebruik wordt gemaakt van een gasvlam, erg heet worden. Een elektrische soldeerbout kan direct op het elektriciteitsnet worden aangesloten. Een soldeerbout die gebruik maakt van elektriciteit om op de juiste temperatuur te komen bestaat uit een ingebouwd verwarmingselement. Dit verwarmingselement verwarmt een koperen bout (vandaar de naam soldeerbout). De koperen bout neemt de warmte op en staat deze warmte vervolgens weer af. De koperen bout kan worden gebruikt om de bevestigingsonderdelen van een werkstuk te verwarmen en om het toevoegmateriaal (soldeer) te laten smelten. Wanneer er gebruik wordt gemaakt van een elektrisch soldeerstation kan de temperatuur naar wens worden ingesteld. Hierdoor blijft de temperatuur constant tijdens het solderen.
Soldeerbout beschermen tegen oxideren
Koper heeft als voordeel dat het uitstekend geleid en goed warmte opneemt en afstand. Een nadeel van koper is dat het materiaal oxideert. Hoewel dit in sommige gevallen (bijvoorbeeld voor dakbedekking)een fraaie aanblik geeft is het oxideren bij het solderen niet gewenst. Daarom wordt het koper van de soldeerbout voorzien van een dun laagje tin. Het vertinnen van de soldeerbout gebeurt doormiddel van warmte. De soldeerbout moet op de juiste temperatuur worden gebracht. De punt van de soldeerbout moet goed schoon worden gemaakt. Hiervoor kan een vijl worden gebruikt. Wanneer de punt goed schoon is gemaakt wordt deze ingestreken met soldeervloeimiddel. Nadat dit is gebeurd wordt er een dun laagje soldeermateriaal (soldeertin) over de soldeerbout heen gestreken. De tinlaag moet gelijkmatig over de soldeerkop heen worden aangebracht. Wanneer dit is gedaan is het belangrijk dat deze laag er niet vanaf brand. Wanneer dit namelijk gebeurd moet er een nieuwe tinlaag worden aangebracht.
Verschillende boutkoppen
Een soldeerbout bevat een kop die verschillende vormen kan hebben. Hierdoor kan een soldeerbout zowel voor iets grotere oppervlaktes worden gebruikt als voor kleinere oppervlakten voor zeer nauwkeurig soldeerwerk. Het spreekt voor zich dat men de soldeerbout van de juiste soldeerkop moet voorzien voor de aanvang van de werkzaamheden. Wanneer men eenmaal de soldeerbout op temperatuur heeft gebracht zal men moeten wachten tot deze is afgekoeld om brandwonden te voorkomen. Een soldeerkop kan de vorm hebben van een punt voor het nauwkeurig soldeerwerk. Voor het grovere werk wordt vaak een soldeerbout gebruikt die hamervormig is of wordt een grote boutkop gebruikt die taps afloopt.