Wat doet een procesoperator voor werkzaamheden in de procesindustrie?

Procesoperators hebben een belangrijke positie in de procesindustrie. Medewerkers in de functie procesoperator contoleren complete processen die plaats vinden in een fabriek. In Nederland zijn verschillende fabrieken waar procesoperators aanwezig zijn. Niet alle fabrieken kennen de functie procesoperator. Kleine fabrieken die niet gericht zijn op massaproductie hebben meestal geen procesoperators in dienst. Grote industriële fabrieken hebben echter wel procesoperators in dienst om processen in goede banen te leiden. Dit kunnen fabrieken zijn in de zuivelindustrie of een andere tak van de levensmiddelenindustrie. Levensmiddelen worden tegenwoordig bijna allemaal in grote fabrieken geproduceerd. De processen die daarbij aan de orde komen worden gecontroleerd en aangestuurd door procesoperators. Naast de levensmiddelenindustrie zijn er bijvoorbeeld ook procesoperators werkzaam in de chemische industrie en de farmaceutische industrie. In energiecentrales  en schakelinstallaties komt de functie procesoperator ook voor.

Wat doet een procesoperator?
Het takenpakket van een procesoperator is divers. Een procesoperator houdt de processen in de gaten die binnen een fabriek worden uitgevoerd. De processen in fabrieken verschillen onderling sterk. Er zijn diverse machines en productielijnen aanwezig die een bewerking uitvoeren op grondstoffen, halfabricaten en producten. Deze processen moeten onderling goed op elkaar worden afgestemd. Een optimale afstemming tussen de deelprocessen van een productieproces zorgt er voor dat er sneller kan worden geproduceerd. Een procesoperator houdt goed in de gaten wat de output is van machines. Als er fouten of storingen ontstaan moet de procesoperator in actie komen. Hij of zij moet er voor zorgen dat het productieproces zo snel mogelijk weer op gang komt. Soms moet een productieproces worden omgeleid omdat bepaalde machines nog niet optimaal functioneren. Een procesoperator treed hierover in contact met verschillende lijnoperators en de technische dienst.

Een procesoperator kan een groot deel van het proces volgen op beeldschermen. Op deze beeldschermen kan worden weergegeven hoeveel productie machines draaien. Ook storingen kunnen op deze schermen worden getoond. Een procesoperator zal echter niet de hele dag achter een beeldscherm zitten. Hij of zij zal zelf regelmatig op de werkvloer contact moeten onderhouden met lijnoperators en de technische dienst. Daarnaast zal een procesoperator ook kwaliteitscontroles moeten uitvoeren. Technische controles en het signaleren van mankementen aan machines kunnen ook tot het takenpakket behoren van een procesoperator. Deze werkzaamheden kan hij of zij in samenwerking doen met de technische dienst.

Verantwoordelijkheden van procesoperators
Een procesoperator zal in sommige gevallen moeten besluiten om een deel van de productie stil te leggen. Het stil leggen van een productielijn heeft grote gevolgen voor de productie. Een machine die stil staat stagneert de productie.  Een zogenoemde ‘shutdown’ moet daarom zo kort mogelijk duren en moet absoluut noodzakelijk zijn. Een procesoperator moet zich daarom houden strikte richtlijnen. Deze richtlijnen zijn genoteerd in handboeken en schriftelijke procedures. Procesoperators voeren niet alleen procedures uit. Ze leveren ook een belangrijke input voor nieuwe procedures. Doormiddel van verbetervoorstellen kunnen procesoperators een bijdrage leveren aan de professionalisering van de processen die plaatsvinden in de industrie.

Ploegendiensten
Procesoperators werken net als operators en productiekrachten in ploegendienst. De ploegendiensten kunnen per bedrijf verschillen. Er zijn bedrijven die werken in twee ploegen. Ook zijn er bedrijven die in drie of zelfs vijf ploegen werken. Bedrijven in de procesindustrie kunnen ook zodanig ingericht zijn dat het productieproces volcontinu doorloopt. In deze bedrijven staan machines bijna nooit stil. Dit zorgt voor een voortdurende input en output in het productieproces. Procesoperators zijn in een  volcontinu productiebedrijf voortdurend aanwezig om het proces te monitoren en indien nodig bij te sturen. In volcontinu bedrijven zijn 24 uur per dag en alle dagen van de week (ook de weekenden) procesoperators actief.

Procesoperators en Lean manufacturing
Lean manufacturing wordt tegenwoordig in een toenemend aantal bedrijven binnen de procesindustrie ingevoerd. Deze methode voor bedrijfsvoering is gericht op het reduceren van verspilling. Binnen de procesindustrie kan verspilling op verschillende manieren en op verschillende momenten plaatsvinden. Een procesoperator heeft een goed zicht op het productieproces. Daarom vervuld hij of zij een sleutelrol in het implementeren van Lean manufacturing. De verbetervoorstellen van procesoperators vormen een belangrijke basis voor het optimaliseren van een productieproces. Het beperken van fouten in de productie en het voorkomen van storingen zijn belangrijke stappen in de richting van een Lean bedrijfsvoering.

Procesoperators en Just in time voorraadbeheersing
Lean manufacturing is ook gericht op het beperken van voorraden. Een voorraad zorgt er voor dat een bedrijf goederen of artikelen moet opslaan. Dit brengt kosten met zich mee. Deze voorraadkasten kunnen worden beperkt wanneer bedrijven artikelen en producten precies op het juiste moment klaar hebben voor transport. Dit wordt ook wel Just in time voorraadbeheersing genoemd. Dit is een systeem waarbij de machines onderling goed op elkaar zijn afgestemd. De deelprocessen tijdens de productie sluiten goed op elkaar aan. Deze afstemming wordt onder andere doormiddel van computers geregeld. In een real time omgeving is goed te zien wat de input en output is van de individuele machines in het productieproces. Een procesoperator houdt deze gegevens bij en zorgt er voor dat de deelprocessen naadloos op elkaar aan blijven sluiten.

Procesoperators in de toekomst
Op dit moment zijn procesoperators een belangrijk onderdeel van een bedrijf in de procesindustrie. In de toekomst zullen deze specialisten nog steeds een sleutelpositie innemen. Bedrijven zullen altijd afhankelijk blijven van mensen die de productie van machines kunnen beoordelen en bijsturen. Het is onwaarschijnlijk dat de automatiering op zo’n hoog niveau wordt doorgestuurd dat procesoperators overbodig worden.

Daarnaast zullen procesoperators belangrijk blijven voor het optimaliseren van processen in de industrie. De kwaliteit en de productiesnelheid kunnen door deze medewerkers worden verbeterd. Deze verbeteringen zijn noodzakelijk om goedkoop en efficiënt te produceren. Bedrijven die een goede afstemming hebben tussen levertijd, kwaliteit en prijs hebben een goede concurrentiepositie op de wereldmarkt.

De concurrentie neemt echter toe zodat bedrijven moeten blijven investeren in hun productiekapitaal. Daarnaast vereist Lean manufacturing een voortdurende bijstelling en afstemming van de verschillende onderdelen van het productieproces. Een procesoperator kan hier aan bijdragen.