Buigen is het vervormen van buizen door ze in een bepaalde hoek te vervormen. Het buigen van een buis lijkt eenvoudig maar dat is het niet. Veel buizen worden in de installatietechniek ter plekke in de juiste vorm gebogen. Hierbij kan je denken aan buizen die worden gebruikt voor een waterleidingnetwerk en een verwarmingsinstallatie. Door deze buizen wordt warm of koud water getransporteerd. De buizen worden over het algemeen aangebracht door installatiemonteurs. Het buigen van buizen op de werklocatie wordt ook wel buigen in het werk genoemd. Een andere mogelijkheid is het voor fabriceren van bochten die wordt ook wel prefab genoemd.
Prefab bochten maken
Het buigen van bochten in het werk wordt steeds minder toegepast. Het vereist namelijk veel vakkennis en inzicht om een buis in de juiste bocht te buigen. Daarnaast kost het verhoudingsgewijs veel tijd om buizen handmatig doormiddel van een buigblok of buigijzer in de juiste vorm te brengen. Daarom worden bochten steeds vaker prefab aangeleverd. Dit zijn voorgebogen buizen die door toeleveringsbedrijven worden geleverd op basis van bestelling aan installatiebedrijven. Niet alleen installateurs maken gebruik van voorgebogen buizen of prefab bochten ook andere bedrijven passen deze toe. Hierbij kan men denken aan bedrijven in de machinebouw, maar ook bedrijven in de olie-industrie en procesindustrie.
Toepassing van buiggereedschap
Als men buizen gaat buigen heeft men gereedschap nodig. Voor het buigen van kunststof installatiebuis kan men in principe een buigveer gebruiken. Dat is een eenvoudige veer die in de buis of om de buis wordt aangebracht voordat men de buis in de gewenste bocht gaat buigen. Dit buigen gebeurd met de hand. De buigveer zorgt er voor dat de buis niet gaat knikken.
Voor het buigen van metalen buizen kun je geen buigveer gebruiken. Voor metalen buizen moeten zwaardere gereedschappen worden toegepast. In ieder geval is een buigblok nodig, om een buikgblok wordt namelijk de buis heen gebogen. Daarnaast moet er ook gebruik worden gemaakt van een klemblok. Het klemblok houdt de buis op zijn plaats als de buis in het buigblok wordt gebogen. Er wordt tevens een geleider gebruikt, deze geleider volgt de buis tijdens het buigproces. Om te voorkomen dat een buis gaat knikken wordt een doorn toegepast. Deze wordt gebruikt om de buis rond te houden.
Verder wordt nog een zogenoemde plooienstrijker gebruikt. Deze wordt gebruikt om te voorkomen dat er rimpels oftewel plooien ontstaan aan de binnenkant van de buigbocht. De kans op rimpels is vooral aan de orde bij buizen met een kleine hartlijnstraal. Het is belangrijk dat de plooienstrijker goed wordt ingesteld anders ontstaan er toch rimpels op de bocht en zal ook de plooienstrijker kunnen beschadigen.
Problemen met het buigen van bochten
Het buigen van bochten is zoals eerder benoemd niet eenvoudig. Metalen en kunststoffen zijn altijd in bepaalde mate elastisch. Dit houdt in dat men na het buigen van de bocht nog een kleine vervorming zal merken. Het materiaal veert als het ware een beetje terug. Er komt veel inzicht bij kijken als men een bocht in de gewenste vorm brengt. Men moet de bocht iets verder doorbuigen dan de gewenste maat zodat de vervorming die door de vering ontstaat wordt opgevangen.
Naast het optreden van vering wordt de buitenkant van de buis dunner. Hierdoor wordt de bocht dunner en kan deze kapot scheuren. Ook kan er een knik ontstaan als men de bocht niet goed aanbrengt waardoor de bocht feitelijk onbruikbaar wordt. Aan de binnenkant kunnen rimpels of plooien ontstaan als men de plooienstrijker niet goed gebruikt. Daarom is het van belang dat men de gereedschappen die in de alinea “toepassing van buiggereedschap” zijn benoemt goed gebruikt.