Een numerus fixus is een Latijnse term die in het Nederlands kan worden vertaald met ‘vastgesteld aantal’. Numerus fixus is een term die in Nederland vooral wordt gebruikt bij opleidingen. Daarbij wordt deze term gehanteerd om een vastgesteld aantal studenten de mogelijkheid te geven om een bepaalde opleiding te volgen. Een numerus fixus zorgt er dus voor dat het aantal studenten dat een opleiding kan volgen wordt beperkt.
Waarom wordt een numerus fixus ingevoerd?
Het invoeren van een numerus fixus lijkt onlogisch, opleidingsinstituten zijn toch gebaat bij een groot aantal studenten? Toch kan het aantal studenten in de praktijk te groot zijn om de kwaliteit van de opleiding en de daar aanwezige faciliteiten te garanderen. Als er te weinig ruimte is om de studenten een goede plek te bieden op het opleidingsinstituut zal men een numerus fixus kunnen invoeren. Een andere oplossing is dat men het opleidingsinstituut of de opleidingsfaciliteiten verder gaat uitbreiden.
Protectionistische reflex
Een numerus fixus kan ook om andere redenen worden ingevoerd. Zo kan ook een protectionistische reflex ook een rol spelen. Een bepaalde beroepsgroep kan voorstander zijn van een numerus fixus om er voor te zorgen dat de instroom van nieuwe concurrerende arbeidskrachten in een bepaalde sector wordt beperkt. De protectionistische reflex wordt meestal niet expliciet als reden genoemd voor een numerus fixus. Over het algemeen weet men in de praktijk niet altijd de exacte redenen waarom een numerus fixus wordt gehanteerd op een universiteit.
Selectie voor opleiding
Als er maar een beperkt aantal studenten mogen deelnemen aan een opleiding zullen er ook studenten teleurgesteld moeten worden. Er moet een keuze worden gemaakt tussen studenten die wel een opleiding mogen volgen en studenten die dat niet mogen. Er zijn verschillende selectiemethodes die worden gehanteerd om een keuze te maken uit de inschrijvingen van potentiële studenten. Men kan bijvoorbeeld een toelatingsexamen afnemen. Ook kan men de eindexamencijfers hanteren die de kandidaat op de vorige opleiding heeft behaald. Verder komt het in de praktijk ook wel voor dat er een loting plaatsvind onder de inschrijvingen.
Instellingsfixus of opleidingsfixus
Numerus fixus kan in Nederland op twee verschillende manieren voorkomen: de instellingsfixus en de opleidingsfixus.
De instellingsfixus is gekoppeld aan een instelling oftewel een opleidingsinstituut. Als op een bepaald opleidingsinstituut meer aanmeldingen voor een bepaalde opleiding zijn dan dat er plaatsen zijn voor studenten kan het opleidingsinstituut er voor kiezen om een instellingfixus te hanteren. In dat geval is het wel mogelijk voor studenten op de gewenste opleiding te volgen maar kunnen ze dat niet doen bij een bepaalde instelling omdat bij die instelling te weinig opleidingsplaatsen beschikbaar zijn.
Als er landelijk meer aanmeldingen zijn voor een bepaalde opleiding dan dat er landelijk opleidingsplaatsen beschikbaar zijn (bij alle opleidingsinstellingen die de opleiding geven) kan men een opleidingsfixus invoeren. In dat geval kan men de opleiding niet volgen in Nederland tenzij men natuurlijk is uitgeloot of geselecteerd om de opleiding te mogen volgen.