De Wet deregulering arbeidsrelaties is ingevoerd op 1 mei 2016. Het is een Nederlandse wet die met name duidelijkheid verschaft over de arbeidsrelatie tussen een opdrachtgever en een zelfstandige zonder personeel. De Wet deregulering arbeidsrelaties wordt in de praktijk vaak de Wet DBA genoemd. De Wet DBA vervangt de Verklaring arbeidsrelatie (VAR) die zzp’ers in Nederland tot 1 mei 2016 gebruikten om hun arbeidsrelatie aan te duiden met hun opdrachtgever.
Arbeidsrelatie
Men kan zich natuurlijk afvragen waarom het zo belangrijk is om duidelijkheid te krijgen over de arbeidsrelatie tussen de zzp’er en de opdrachtgever(s). Dat is een logische vraag. De overheid wil dat zelfstandigen zonder personeel echt op projectbasis worden ingezet en niet als werknemer. Als men formeel als zzp’er te werk wordt gesteld maar in de praktijk als werknemer wordt beschouwd dan spreekt men ook wel van een schijnconstructie.
Deze schijnconstructies zijn illegaal omdat de opdrachtgever dan geen loonheffingen gaat inhouden terwijl dat eigenlijk wel zou moeten. Ook de premies werknemersverzekeringen en bijdrage Zorgverzekeringswet zouden moeten worden betaald als de zzp’er in feite als werknemer werkzaam is voor een opdrachtgever. De manier waarop een werknemer of zelfstandige door een werkgever wordt ingezet en financieel behandelt heeft te maken met de arbeidsrelatie.
Verklaring arbeidsrelatie (VAR)
Toen de verklaring arbeidsrelatie werd gebruikt was de arbeidsrelatie tussen de opdrachtgever en zzp’er vaak in de praktijk anders dan men in deze verklaring had aangegeven. De Belastingdienst liep door de schijnconstructies geld mis. De afdracht voor de premies voor werknemersverzekeringen en de loonheffingen zijn echter noodzakelijk voor het sociale zekerheidsstelsel van Nederland. Hoe meer geld de overheid binnenkrijgt via deze heffingen en afdrachten hoe beter het sociale zekerheidstelsel in stand kan worden gehouden.
Mensen die uit het werk raken kunnen, indien ze aan de voorgeschreven voorwaarden voldoen, aanspraak maken op geld uit de werknemersverzekeringen. Als er minder geld in deze verzekeringen opgespaard wordt krijgt men op een gegeven moment een probleem met het uitbetalen van uitkeringen aan uitkeringsgerechtigden. Daarom moet de spreekwoordelijke “pot” gevuld blijven. De verklaring arbeidsrelatie bleek hierbij geen effectief middel, daarom heeft de overheid gezocht naar een ander systeem en dit is het de Wet deregulering arbeidsrelaties geworden.
Wet deregulering arbeidsrelaties
De Wet deregulering arbeidsrelaties of Wet DBA schrijft voor dat opdrachtgevers een modelovereenkomst moeten sluiten met de ZZP-er of andere opdrachtnemer. Op de website van de Belastingdienst staan modelovereenkomsten die door opdrachtgevers kunnen worden aanpast. Bepaalde onderdelen van deze modelovereenkomsten kan men echter niet aanpassen. De opdrachtgever kan de modelovereenkomst, nadat deze is aangepast op de specifieke situatie, laten toetsen door de belastingdienst. Dit is echter niet verplicht maar het is wel verstandig om dit te doen.
Na afloop van de opdracht of tewerkstelling zal de Belastingdienst gaan controleren of de opdrachtgever en opdrachtnemer zich hebben gehouden aan de inhoud van de modelovereenkomst en er geen sprake was van een werknemer-werkgever arbeidsrelatie. Op basis hiervan zal de Belastingdienst concluderen of de werkgever/ opdrachtgever al dan niet de loonheffingen had moeten inhouden. Deze werkwijze is volgens de overheid betrouwbaarder en effectiever tegen schijnconstructies dan de VAR. Bedrijven in Nederland lopen grote financiële en juridische risico’s als ze toch een schijnconstructie trachten door te voeren en zich niet aan de modelovereenkomst houden. Dan moeten bedrijven namelijk de premies en afdrachten alsnog betalen voor de zzp’er die toch volgens de Belastingdienst als werknemer is ingezet.